Wintertijd; dit is het effect op jouw gezondheid

Tot een eeuw geleden was er geen sprake van een zomer- en wintertijd. Er was toen maar één tijd en dat is onze wintertijd nu. De zomertijd is dus bedacht. De zomertijd nu (en automatisch de wintertijd) is ingevoerd in 1977 als gevolg van de oliecrisis. Er zijn zeventig landen wereldwijd met een uurtje verschil tussen de zomer en winterse periode. Bijna alle landen binnen Europa doen er in ieder geval aan mee. De reden is simpel: door ’s avonds meer en langer gebruik te maken van natuurlijk (dag)licht verbruik je minder stroom en dus energie!

Biologische klok

Kun je de tijd klakkeloos veranderen zonder dat je lichaam reageert? Het antwoord is simpel: nee! Niet iedereen reageert hetzelfde op de omschakeling naar de wintertijd. Net als dieren en planten gaan ook mensen mee met de hoeveelheid licht die er op een dag beschikbaar is. Als het buiten licht en zonnig is, maken je hersenen meer serotonine aan. Dit pept je op en maakt vrolijk.

Het tegenovergestelde gebeurt wanneer het meer en langer donker is. Je wordt eerder slaperig. Aanstichter van deze moodswing is de pijnappelklier diep in je hersenen. Deze klier regeert je biologische klok; een interne klok die aangeeft wanneer ons lichaam wil eten, slapen en waken. Deze bio-klok heeft veel volgers, waaronder je hormooncyclus en spijsvertering. Dit verklaart waarom je na de tijdsverandering in oktober eerder last hebt van vermoeidheid, prikkerbaarheid en minder vrolijk bent.¹

Winterdip

Jouw interne systeem reageert op licht en temperatuur. Als dit proces abrupt verandert, loopt jouw bioritme mogelijk even uit de pas. Bijvoorbeeld bij het in gaan van de wintertijd. Met wat concessies aan moeder natuur heb je het ritme snel weer op de rails.

We geven je vijf winterdip tips:

• Ga bewust om met licht. In onze hersenen zit een groepje cellen dat reageert op de hoeveelheid licht dat ons netvlies oppikt. Onder invloed van dit licht maakt het lijf meer of minder melatonine (slaaphormoon) aan. Je kunt deze melatonine afgifte beïnvloeden; beperk het kijken naar televisie, telefoon of tablet en dim het licht in de kamer. Door een donkere omgeving en kaarslicht gaat de melatoninespiegel omhoog. Zo dommel je eerder in. Breekt de ochtend aan? Dan draai je het om; gordijnen open, licht aan en ga even naar buiten voor een teug frisse lucht en lichtboost. Kom maar door met die serotonine-aanmaak (gelukshormoon)!²
• Ga naar buiten en beweeg. Hang je gedurende de koude maanden liever op de bank met een kop thee onder een dekentje? Klinkt aantrekkelijk, zeker als het weer buiten te wensen overlaat. Toch zorgt voldoende beweging ervoor dat je jezelf beter en fitter voelt. Een stevige wandeling en sporten pept bovendien je geluksgevoel en energie op!
• Zorg voor rust en regelmaat. Regelmaat en rituelen bevorderen je slaap. Let daarom bij het ingaan van de wintertijd extra op de voorbereiding van het naar bed gaan: beperk licht- en geluidsprikkels, maak het gezellig in huis met kaarslicht of dim de lichten. Bereid je lichaam en geest van voor op het slapengaan. Neem ontspannende thee en vermijd cafeïne als je daar gevoelig voor bent.
• Eet volgens de seizoenen. Door de lagere temperaturen in de herfst en wintermaanden heeft je lichaam behoefte aan warmte in de vorm van stevige voeding. Gerechten als ovenschotels, stamppot, rijkgevulde soepen, (rijste)pap en gedroogde vruchten zijn goede winterkost. Eet ingrediënten die horen bij het najaar en de winter. Zo eet je gevarieerd, voel je jezelf verbonden met het seizoen, bespaar je geld, het milieu en het eten is kwalitatief vaak beter.
• Let op je vitamine D-waarden. Ontoereikende vitamine D-waarden blijkt een belangrijke factor te zijn in de oorzaak van de befaamde winterblues. Zonder vitamine D maak je namelijk niet voldoende serotonine aan. Winter betekent een verandering van garderobe. Geen zomerjurk, t-shirt of kort broek, maar lange broek en trui. Helaas betekent dit dat het gedaan is met de vitamine D opname via de huid. Vitamine D-rijke voeding zoals vette vis zou in dit geval uitkomst kunnen bieden. Echter is er een groot verschil tussen de vitamine D aanmaak door de zon en de aanwezigheid ervan in voeding. Ter illustratie; je moet ongeveer 500 gram gebakken zalm per dag eten om in je behoefte te voorzien. Suppletie biedt in deze gevallen uitkomst. Meer weten over vitamine D? We schreven hier eerder een blog over.

Winterkost

Wanneer buiten de temperatuur daalt, kost het je lichaam meer moeite om het innerlijk vuur aan te wakkeren. Om te zorgen dat je warm blijft, heb je dus meer brandstof nodig. Het is niet nodig om méér en vetter te eten! Wél voedzaam en gezond.

Do’s tijdens de koudere maanden:

• (Zoete) Aardappel
• Andijvie
• Bloemkool
• Boerenkool
• Bottenboullion
• Broccoli
• Knolselderij
• Koolraap
• Kolen zoals Chinese kool, rode kool, spitskool, spruitjes
• Paksoi
• Pompoen
• Prei
• Rabarber
• Snijboon
• Spliterwten
• Tomaten
• Winterpostelein
• Witlof
• Wortelgroenten zoals aardpeer, knolselderij, pastinaak, rode biet, schorseneren, venkel, winterpeen

Don’ts tijdens de wintermaanden:

• Rauwkost
• Frisse salade
• Koude dranken
• Koude smoothies
• Groene thee
• Te veel jus ⁴
• Vette worst en spek ⁴
• Grote porties ⁴

Deze specerijen en kruiden maken de winterkost beter verteerbaar en verwarmend:

• Kruiden: basilicum, eucalyptus, tijm, venkel
• Specerijen: anijs, chili, gember, ginseng, kaneel, kardemom, komijn, kurkuma, kruidnagel, nootmuskaat, zoethout, zwarte peper

Kom maar door met de erwtensoep, pepernoten en stoofperen met kaneel!

Golden milk

Heb je in gedachten de warme chocolademelk al ingeschonken tijdens het lezen van dit blog? Maak voor de afwisseling dan eens golden milk! Deze verrassende herfstdrank levert je een warm gevoel en is bijzonder aangenaam voor je buik. In India wordt deze krachtpatser al eeuwenlang gedronken. Weer eens wat anders dan thee, koffie of chocolademelk.

Recept golden milk:

• 200 ml haver- of rijstmelk
• Snuf zwarte peper
• Halve theelepel kurkuma
• Halve theelepel kaneel
• Halve theelepel kardemom
• 1 cm verse gemberwortel in plakjes
• Scheutje honing

Verwarm de melk en voeg de peper, kurkuma, kaneel, kardemom en gember toe. Laat de golden milk niet koken! Haal de gemberwortel eruit en voeg eventueel wat honing toe naar smaak. Enjoy!

TCM winter

In de Chinese gezondheidsleer TCM (Traditional Chinese Medicine) is de winterperiode verbonden met het element water en bijbehorend de nieren. Neem de volgende adviezen uit het Verre Oosten mee de wintertijd in:

• Naast de belangrijke filterfunctie zorgt de nier ook voor voldoende energie in andere organen. Genoeg reden dus om deze opladers gezond, krachtig en warm te houden.
• Volgens de TCM is er verder een verband tussen de nieren en je oren. Wrijf als het koud is daarom een paar keer per dag je oren flink warm met je handen. Indirect verwarmt dit niet alleen je oren, maar ook je nieren.
• Drink nooit koud water tijdens de wintertijd. Het kost je lichaam namelijk extra energie om koud water op lichaamstemperatuur te krijgen. Daarnaast stimuleert warm water je bloedcirculatie en de afvoer van afvalstoffen.
• Volgens de TCM zorgt de wind dat kou het lichaam intrekt en vervolgens jouw loopneus veroorzaakt. Wind komt eenvoudig binnen via je nek, achterhoofd en schouders. Zorg vanaf nu dus dat deze delen extra verwarmd en beschermd zijn met een sjaal en muts.³

Tot slot

Wintertijd; tijd voor bezinning, verwarming en rijke maaltijden. Een periode waarin neerslachtigheid op de loer ligt. Je lichaam heeft alle energie hard nodig om warm te blijven en zit niet te wachten op deze afleiding. We trekken ons zowel fysiek als mentaal meer terug naar binnen. Besteed tijdens de winterperiode eens wat meer aandacht aan je geestelijke gezondheid. Blik terug op afgelopen jaar en schrijf je intenties voor de komende periode op papier. Last but not least: zorg letterlijk én figuurlijk voor genoeg warmte. Wees lief voor jezelf en bak alvast een appeltaart. Mmm...!