Vocht vasthouden: helpt vochtafdrijvende voeding?

Wat is het vasthouden van vocht?

Je lichaam bestaat voor ongeveer 55 tot 65% uit water, wat essentieel is voor een goede werking van vitale processen. Normaal gesproken is er een evenwicht tussen de hoeveelheid vocht die je binnenkrijgt en het vocht dat je via urine en transpiratie afvoert, maar soms is die balans verstoord.

In sommige situaties kan je lichaam te veel vocht vasthouden. Dit kan je merken doordat je benen, handen, voeten en buik opzwellen en onaangenaam of pijnlijk aanvoelen. Het overtollige vocht maakt je gewrichten stijf en je kunt last krijgen van vermoeide benen, zelfs zonder zichtbare zwelling. Een ander veelvoorkomend symptoom van vocht vasthouden is snelle gewichtstoename, soms zelfs een kilo per dag.

Hoe voert je lichaam vocht af?

Bij het afvoeren van overtollig vocht uit de weefsels in ons lichaam speelt het lymfesysteem een belangrijke rol. Dit netwerk van dunne vaatjes voert vocht en afvalstoffen terug naar de bloedbaan. Vervolgens verliest het lichaam dit vocht deels via zweet en ademhaling. Ook de nieren zijn essentieel in het behouden van een gezonde vochtbalans. Bij een teveel aan vocht zorgen ze ervoor dat je meer urine aanmaakt, zodat je het overtollige vocht kunt uitplassen.

Lees ook ons blog over hoe de urinewegen samenwerken met de blaas en nieren.

Vocht vasthouden: oorzaken

Er zijn een aantal redenen waarom je lichaam opeens meer vocht kan gaan vasthouden:

Warm weer

Misschien heb je wel gemerkt dat mensen sneller vocht vasthouden bij warm weer. Wanneer de temperatuur stijgt, zetten je bloedvaten uit om beter warmte kwijt te kunnen raken. Dit proces zorgt ervoor dat er meer bloed naar het huidoppervlak stroomt om overtollige warmte af te voeren. Tegelijkertijd kan deze uitzetting van de bloedvaten ertoe leiden dat vocht gemakkelijker uit de bloedvaten lekt en zich ophoopt in de omliggende weefsels.¹

Is het echt heel warm? Lees dan ook onze tips voor gezond blijven in een hittegolf.

Invloed van hormonen

Vrouwen hebben vaker last van vocht vasthouden dan mannen, wat te maken heeft met hormonale schommelingen. Ook het gebruik van sommige varianten van de anticonceptiepil kan, door de aanwezige hormonen, bijdragen aan vochtophoping.

• Vocht vasthouden & zwanger: verhoogde niveaus van oestrogeen en progesteron zorgen ervoor dat je lichaam meer vocht vasthoudt. Ook de toename van bloedvolume en de druk van de groeiende baby op je bloedvaten kunnen leiden tot vochtophoping.
• Vocht vasthouden & overgang: in de overgang stijgt oestrogeen relatief ten opzichte van progesteron, wat kan leiden tot waterretentie en een opgeblazen gevoel.
• Vocht vasthouden & menstruatie: vlak voor en tijdens je menstruatie stijgt oestrogeen, wat je lichaam ertoe kan aanzetten om meer vocht vast te houden

Lang staan of zitten

Door je spieren aan te spannen en te ontspannen help je het lymfesysteem om het vocht te transporteren. Dit komt doordat spierbewegingen een soort pompwerking creëren, die de lymfevaten stimuleert om vocht richting de lymfeklieren en uiteindelijk de bloedbaan te verplaatsen. Wanneer je weinig beweegt kan de lymfestroom en de bloedcirculatie vertragen.

Mineralen onbalans

Een hoge zoutinname kan ervoor zorgen dat je lichaam meer vocht vasthoudt en je bloeddruk stijgt. Dit komt doordat je lichaam de concentratie van elektrolyten, zoals natrium uit zout, in evenwicht wil houden. Wanneer de natriumconcentratie te hoog wordt, houdt je lichaam extra water vast om dit te compenseren. Houd er echter rekening mee dat je ook zout verliest als je veel zweet. Daarom is het op warme dagen belangrijk om niet te weinig zout binnen te krijgen.

Natrium bevindt zich voornamelijk buiten de cellen, terwijl kalium zich vooral binnen de cellen bevindt. Als de concentratie van elektrolyten buiten de cellen hoger is dan binnen de cellen, zal vocht zich naar buiten de cellen verplaatsen.² Naast natrium en kalium speelt ook magnesium een belangrijke rol in het reguleren van vochtbalans. Een onderzoek suggereert dat magnesium vocht vasthouden voor de menstruatie zou kunnen verminderen.³

Medicijngebruik of bepaalde aandoeningen

Het gebruik van bepaalde medicijnen of het hebben van onderliggende aandoeningen kan zorgen voor vochtretentie.

Vochtafdrijvende voeding

Een gezond voedingspatroon kan wonderen doen voor het beter reguleren van je vochtbalans. Naast het eten van voldoende vezels, eiwitten, groenten en fruit, is het belangrijk om kalium- en magnesiumrijke voedingsmiddelen in je dieet op te nemen. Kaliumrijk voedsel kan de urineproductie verhogen en het natriumgehalte verlagen, wat helpt om vochtophoping te verminderen.³

Groenten bevatten veel water, waardoor ze kunnen helpen om goed gehydrateerd te blijven op een warme dag. Daarnaast bevatten ze ook nog allerlei andere gezonde stoffen. Spinazie, sla, bleekselderij, cherrytomaat en broccoli zijn bijvoorbeeld rijk aan kalium. Bleekselderij en cherrytomaat zijn ook nog eens een makkelijke snack!

Bekijk ook onze tips voor wat je het beste kunt eten bij warm weer.

Vochtafdrijvende thee

Een andere goede manier om vocht vasthouden tegen te gaan is meer drinken. Je lichaam gaat namelijk vocht vasthouden wanneer het onvoldoende water binnenkrijgt. Lees in ons vorige blog hoeveel water je precies moet drinken.

Je kunt ook wat munt en/of citroen aan je water toevoegen, lekker verfrissend op een warme dag.

Of drink thee! Er zijn namelijk bepaalde theesoorten die bekend staan om hun vochtafdrijvende werking:

Brandnetel is een kruid dat al eeuwenlang wordt gebruikt voor zijn diuretische werking, wat betekent dat het de urineproductie kan verhogen en helpt overtollig vocht uit het lichaam te verwijderen.⁴ Bovendien zit brandnetelthee boordevol vitamine C, flavonoïden, foliumzuur, magnesium en ijzer.

Ook paardenbloem- en venkelthee worden traditioneel gebruikt als vochtafdrijvers, maar hier is bij mensen weinig onderzoek naar gedaan.

Voor zoethoutthee geldt juist het tegenovergestelde. Dit bevat namelijk het stofje glycyrrhizine, wat er juist voor zorgt dat je tijdelijk meer vocht vasthoudt en de bloeddruk verhoogd wordt.⁵

Koffie

Het idee dat koffie je meer vocht laat verliezen is een fabel. Net als andere dranken voorziet koffie je lichaam van vocht. De cafeïne in koffie stimuleert echter de nieren, waardoor vocht wel sneller je lichaam verlaat.⁶

Leefstijltips

Naast de juiste voeding en voldoende drinken, kunnen leefstijlaanpassingen ook helpen bij het verminderen van vochtophoping:

Beweeg meer

Fysieke activiteit kan helpen om extra vocht kwijt te raken door de bloedcirculatie op gang te brengen, je lymfesysteem te activeren en je te laten zweten. Beweging is vooral goed als je voornamelijk vocht vasthoudt in je benen en voeten. Ook kan massagetherapie je van opgezwollen benen, voeten, enkels, buik en/of handen afhelpen.

Wil jij meer bewegen? Zo krijg je motivatie om te sporten!

Voeten omhoog

Als je veel zit, probeer dan je voeten omhoog te houden. Dit stimuleert de bloedcirculatie en helpt vochtophoping tegen te gaan. Een andere optie is het dragen van steunkousen, die de bloedsomloop naar je hart bevorderen en zo helpen bij het afvoeren van overtollig vocht. Misschien niet zo charmant, maar wel effectief!

Slaap

Ook wallen zijn een teken van vochtophoping! Voldoende slaap is essentieel, omdat een slechte nachtrust ervoor kan zorgen dat je lymfestelsel niet optimaal functioneert, waardoor vocht en afvalstoffen minder goed worden afgevoerd.⁷

Tot slot

Vochtafdrijvende voeding kan helpen bij vochtophoping, maar het is slechts een deel van de oplossing. Voldoende drinken en het opvolgen van de leefstijltips is minstens net zo belangrijk. Als je ondanks het toepassen van deze tips geen verbetering merkt, is het slim om contact op te nemen met je huisarts of een specialist. Die kan verder onderzoeken wat de onderliggende oorzaak van het probleem is.

Meer advies nodig over voeding?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur