Slecht slapen bij volle maan: feit of fabel?

De maancyclus uitgelegd

De vorm van de maan die we zien, verandert elke maand geleidelijk. Dit komt door de positie van de zon, de maan en de aarde ten opzichte van elkaar, wat bepaalt hoeveel zonlicht op de maan valt. De maan geeft zelf namelijk geen licht.

De maancyclus duurt zo'n 29,5 dag en verloopt elke keer in exact dezelfde fasen, ook wel maanstanden of schijngestalten genoemd:

1. Nieuwe maan

Tijdens deze fase staat de maan precies tussen de aarde en de zon in waardoor de maan vrijwel niet te zien is. Alleen wanneer er sprake is van een (gedeeltelijke) zonsverduistering is de nieuwe maan te zien.

Tussenfase – jonge maansikkel. De maan heeft op dit moment de vorm van een sikkel. Het verlichte oppervlak van de maan wordt steeds iets groter.

2. Eerste kwartier

De helft van de maan is verlicht doordat de maan zich in een hoek van 90 graden bevindt ten opzichte van de aarde en de zon.

Tussenfase – de wassende maan. De maan groeit tot een volle maan. Dit duurt ongeveer een week.

3. Volle maan

Tijdens deze fase is de maan op de helft van zijn cyclus en staat de aarde exact tussen de zon en de maan in. Vanaf de aarde is een volledig verlichte maan te zien. Deze fase duurt zo'n 3,5 dag.

Tussenfase – de afnemende maan. Na volle maan neemt het licht dat op de maan schijnt af en wordt de maan weer kleiner.

4. Laatste kwartier

De maan is voor de helft verlicht net als tijdens het eerste kwartier.

Tussenfase – asgrauwe maan. De maan heeft weer de vorm van een sikkel en het verlichte oppervlak van de maan neemt steeds meer af tot je het vrijwel niet meer ziet. Dan begint de maancyclus weer opnieuw.

Volle maan en slecht slapen: verschillende theorieën

Verschillende theorieën doen de ronde met betrekking tot de invloed van volle maan op je hormonen en slaap. Dit zijn slechts ideeën die (nog) niet bewezen zijn. We bespreken hier een aantal van.

De melatoninetheorie

Ons bioritme of circadiaans ritme heeft een grote invloed op onze slaap-waakcyclus en wordt grotendeels aangestuurd door blootstelling aan licht. De theorie luidt dat de volle maan ervoor zorgt dat het lichter is buiten, waardoor er minder van het hormoon melatonine wordt aangemaakt en je daardoor minder slaperig voelt. Een kleinschalige studie gepubliceerd in de journal Chronobiology International toonde een lager melatoninegehalte in het bloed aan tijdens volle maan vergeleken met nieuwe maan. Echter is grootschalig onderzoek nodig om dit effect te bevestigen.¹

Bekijk ook ons ander blog melatonine mythes ontrafeld.

Een evolutionair bijeffect

Dat we slechter slapen bij volle maan wordt door sommigen gezien als een evolutionair bijeffect. Voordat kunstlicht werd uitgevonden was de maan de enige bron van licht tijdens de nacht. Bij volle maan was er voldoende licht voor onze voorouders om actief te zijn en te gaan jagen. Bovendien moesten zij alert blijven voor roofdieren die ook op jacht gingen.

De energie van de maan

In de astrologie wordt gedacht dat de stand van de maan een bepaalde energie met zich meebrengt. De maan zou fluctuaties in het elektromagnetische veld van de aarde veroorzaken waar ook mensen mogelijk gevoelig voor zijn. Dit kan het circadiaans ritme en hormoonsysteem beïnvloeden.²

De zwaartekracht van de maan

De invloed van de zwaartekracht van de maan op de aarde is groot. Zo zorgt het voor de getijden eb en vloed van zeeën en oceanen. Gezien het menselijk lichaam voor een groot deel uit water bestaat, wordt gedacht dat de zwaartekracht van de maan op die manier invloed uitoefent op ons. Critici menen echter dat dit effect veel te klein is om gedrag en slaap te sturen.

Slecht slapen bij volle maan: wat zegt de wetenschap?

Slapen we nu echt slechter bij volle maan of is het slechts een fabel? Het onderzoek hiernaar is niet eenduidig. We bespreken wat de wetenschap tot nu toe te zeggen heeft over slapen bij volle maan.

Gevonden effecten: wat doet volle maan met je slaap?

Er zijn enkele onderzoeken die een effect van de maancyclus op slaap hebben gevonden. Een kleine groep deelnemers hield 6 weken lang een slaapdagboek bij waaruit bleek dat zij een kortere slaapduur ervoeren en zich meer vermoeid voelden in de ochtend na volle maan.³

Ook in twee kleinschalige studies waarbij deelnemers in een slaapkliniek verbleven, nam de totale slaapduur af met zo'n 20 tot 25 minuten tijdens volle maan.^4,5 Daarnaast werd er in één van deze studies ook een afname in diepe slaap en een vertraging in REM-slaap gevonden.⁴

Een iets grotere studie gepubliceerd in Sleep Medicine onderzocht een bestaande dataset van mensen die een nacht in een slaapkliniek verbleven.⁶ Volle maan werd in verband gebracht met een afname in diepe slaap, een lagere slaapefficiëntie en een vertraagde REM-slaap.

Benieuwd naar hoeveel slaap je nodig hebt? Lees dan ons eerder verschenen blog.

Een vertekend beeld door selectieve publicatie?

Naast bovenstaande gevonden effecten zijn er ook andere bevindingen. In een onderzoek met drie grote datasets werd geen verband gevonden tussen de fasen van de maancyclus en slaap.⁷ Hiermee werden de bevindingen van de zojuist genoemde studies niet bevestigd.

Bovendien suggereren de onderzoekers dat er sprake is van publicatiebias. Dit houdt in dat er besloten wordt om studies met negatieve of onduidelijke uitkomsten niet te publiceren. Hierdoor kan een vertekend beeld zijn ontstaan en kunnen verkeerde conclusies worden gemaakt.

Onderzoek in verschillende gemeenschappen

In een recente grote studie werd het slaappatroon van drie Argentijnse inheemse gemeenschappen en 464 Amerikaanse studenten gemeten.⁸ Hoewel er werd verwacht dat volle maan meer invloed zou hebben op het slaappatroon van de gemeenschappen die geen tot weinig beschikking hadden over kunstlicht, bleken alle groepen later in slaap te vallen en korter te slapen in de nachten voor volle maan. De onderzoekers suggereren daarom dat er andere invloeden dan het maanlicht ten grondslag liggen aan het effect van volle maan op slaap. Meer onderzoek is nodig om deze uitkomsten te bevestigen en beter te begrijpen.

5 tips om beter te slapen bij volle maan

Om je slaap te bevorderen kun je de volgende maatregelen nemen:

1. Investeer in verduisterende gordijnen zodat je slaapkamer donker genoeg is en het licht van buiten je niet wakker kan houden. Een donkere ruimte zorgt ervoor dat de melatonineproductie wordt bevorderd waardoor je slaperig wordt.
2. Vermijd blauw licht voor het slapen gaan door smartphone, televisie en tablet op tijd uit te zetten. Blauwe lichtgolven hebben een sterkere invloed op het onderdrukken van de melatonineproductie.
3. Zorg voor ontspanning bij onrust zoals het doen van een meditatie, het beoefenen van yoga nidra of het luisteren naar binaural beats.
4. Houd een vaste avondroutine aan. Dit zorgt ervoor dat je lichaam en je hersenen zich gaan voorbereiden op het slapen. Doe dit elke avond op hetzelfde tijdstip.
5. Drink geen alcohol voor het slapen gaan. Een slaapmutsje heeft een grote impact op de kwaliteit van onze slaap. Lees hier meer over in ons ander blog welk effect heeft een slaapmutsje.

Voor meer tips om snel in slaap te vallen lees je ons eerder verschenen blog.

Tot slot: feit of fabel?

Dat we slecht slapen bij volle maan is een gedachte die door veel mensen wordt geloofd maar waar nog geen consistent wetenschappelijk bewijs voor is. Dus feit of fabel? We kunnen hier helaas geen eenduidig antwoord op geven. De wetenschap heeft die immers ook nog niet. Wees daarom gerust wanneer het volle maan is en sta er ook niet te veel bij stil. Dan is de kans groot dat je gewoon lekker zal slapen.

Meer advies nodig over slaap?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur