Koffie en zwanger: mag je het nog drinken?

Mag je koffie als je zwanger bent?

Veel aanstaande ouders twijfelen: ga je stug door met je kopjes koffie, of stop je er helemaal mee? Het is lastig om zo’n ochtendritueel los te laten, zeker als je lijf sowieso al bezig is met allerlei veranderingen. Toch beïnvloedt elk slokje dat je neemt niet alleen jou, maar ook je baby.

Gelukkig zegt de Gezondheidsraad dat je koffie mag blijven drinken als je zwanger bent, zij het in beperkte mate. De richtlijn is maximaal 200 mg cafeïne per dag. Dat is ongeveer gelijk aan één tot twee kopjes koffie, afhankelijk van de soort koffie en de grootte van de kopjes.

Waarom maar 200 mg cafeïne per dag tijdens zwangerschap?

Die 200 mg is natuurlijk niet zomaar uit de lucht gegrepen. Onderzoekers hebben veel studies naast elkaar gelegd en daaruit bleek dat deze hoeveelheid bij zwangere personen ongeveer de grens vormt tussen “veilig” en “mogelijk ongunstig”. Ben je geneigd te denken “ach, één kopje meer of minder,” dan is het goed te beseffen dat overschrijden van deze 200 mg daadwerkelijk in verband wordt gebracht met bepaalde risico’s.¹

Ben je niet zwanger? Dan is koffie in veel gevallen juist een gezonde keuze. Hoe dat precies zit, lees je in ons blog: Waarom is koffie gezond? 8 gezondheidsvoordelen. Toch is koffie niet voor iedereen altijd een goed idee. Ook als je niet zwanger bent, kan het soms negatieve effecten hebben. In Wanneer is koffie slecht voor je? lees je wanneer je er beter even mee kunt minderen.

Maar zelfs als je onder de grens van 200 mg blijft, verschilt het per persoon hoeveel cafeïne nog verantwoord is tijdens de zwangerschap. Je gevoeligheid speelt daarbij een belangrijke rol. Bovendien sluipt cafeïne niet alleen via koffie naar binnen. Lees daarom vooral nog even verder.

Wat doet cafeïne met je lichaam tijdens zwangerschap?

Na je eerste slok koffie komt de cafeïne via maag en darmen in je bloedbaan, waar het zich snel door je lichaam verspreidt en van alles kan beïnvloeden. Eenmaal in de lever breekt je lichaam de cafeïne af met behulp van het enzym (CYP1A2), waarna de reststoffen via de nieren je systeem verlaten. Dit afvoerproces verloopt normaal gesproken redelijk vlot, totdat je zwanger bent.

De werking van CYP1A2 is minder efficiënt tijdens de zwangerschap, met name in je tweede en derde trimester. Hierdoor blijft cafeïne langer in je systeem.^2,3 Sommige mensen merken dan ook dat ze gevoeliger zijn voor het stimulerende effect. Maar cafeïne passeert ook vrij gemakkelijk de placenta. Dus niet alleen jijzelf, maar ook je ongeboren baby, die nog niet over het cafeïne-afbrekende enzym beschikt, wordt er daardoor langere tijd aan blootgesteld.^4,5

Meer weten over de algemene werking van cafeïne? Je leest het in ons blog Cafeïne in koffie: welk effect heeft het op je lichaam?

Te veel koffie & zwanger: wat is het risico?

Een kopje hier en daar kan meestal geen kwaad. Maar wat als je keer op keer meer dan die 200 mg cafeïne per dag binnenkrijgt? Laten we kijken wat wetenschappers zeggen over de mogelijke risico’s van te veel koffie als je zwanger bent.

Lager geboortegewicht

Ben je zwanger en drink je te veel koffie, dan kan dit overvloed aan cafeïne in je systeem leiden tot een lager geboortegewicht. Dat klinkt misschien onschuldig, maar een te klein kindje loopt meer risico op een kwetsbare start. Verschillende studies bevestigen dit verband.^6-9

Een zwangerschap die vroegtijdig eindigt

In meerdere studies wordt een dosis-afhankelijke relatie gezien tussen een hoge cafeïne-inname en een verhoogd risico dat een zwangerschap in een vroeg stadium niet wordt voortgezet. Al bij een dagelijkse inname boven de veilige grens van 200 mg wordt een verhoogd risico gezien, maar vanaf 300 mg is dit effect nog duidelijker zichtbaar.^10-12

Een kortere zwangerschapsduur

Een hoge cafeïne-inname lijkt het risico te vergroten dat je kindje voor de 37e week wordt geboren. Ook hierbij is sprake van een dosis-afhankelijk risico, waarbij het risico vooral toeneemt vanaf 300 mg per dag.^7,12 Zijn er bij jou al risicofactoren bekend? Wees dan extra voorzichtig met cafeïne en pas je koffiemomentjes indien nodig aan.

Effect op de groei in de baarmoeder

Neem je een langere periode meer dan die 200 mg per dag, dan lijkt dat samen te hangen met een minder snelle groei van je baby in de baarmoeder.¹³ Cafeïne gaat immers makkelijk via de placenta naar je baby, wat de toevoer van voedingsstoffen zou kunnen beïnvloeden. Al zijn er op dit moment nog diverse theorieën over het mechanisme achter dit risico.

Verandering in bloedsuikerregulatie

Er zijn aanwijzingen voor een mogelijk verband tussen een hoge cafeïne-inname en een verhoogde bloedsuikerspiegel tijdens de zwangerschap. Problemen op dit gebied kunnen langetermijneffecten hebben voor zowel jou als je baby. Hoewel het bewijs nog niet zo sterk is als bij eerdergenoemde risico’s.¹⁴

Problemen in het vroege stadium

Uit één studie blijkt dat een hoge cafeïne-inname mogelijk samenhangt met een verhoogde kans op bloedingen in het eerste trimester van de zwangerschap.¹⁵ Dat kan voor onrust zorgen – iets wat je tijdens je zwangerschap natuurlijk het liefst voorkomt, zeker in zo’n spannende eerste fase.

Stressgevoelens en een verminderde nachtrust

Cafeïne kan zorgen voor een opgejaagd of onrustig gevoel. Niet verrassend dus dat een hoge inname tijdens de zwangerschap spanning en angstgevoelens kan versterken. Veelgenoemde effecten zijn een verhoogde hartslag, moeite met slapen en soms een hogere bloeddruk.¹⁶ Die extra onrust kan indirect ook invloed hebben op je zwangerschap.

Benieuwd wat cafeïne precies met je slaap doet? In ons blog Wat is het effect van cafeïne op je slaap? lees je er alles over.

Effect op groei en gewicht tijdens kindertijd

Sommige wetenschappers vermoeden dat een hoge blootstelling aan cafeïne tijdens de zwangerschap subtiele invloed kan hebben op de ontwikkeling van het kind. Het zou daarbij met name gaan om groei en gewicht in de kindertijd. Ook genetische factoren lijken hierin een rol te spelen.¹⁷

Waar zit cafeïne nog meer in?

Het zou zonde zijn als je bewust minder koffie drinkt tijdens je zwangerschap, maar ongemerkt toch over de veilige grens gaat door andere cafeïnerijke producten. Let daarom goed op de volgende bronnen van cafeïne:

• Thee (zwart of groen): bevat gemiddeld 20 à 47 mg cafeïne per kop. Drink je daarnaast ook koffie? Dan kan het snel oplopen.
• Energy drinks: per blikje krijg je al zo’n 80 mg cafeïne binnen.
• Chocolade: met name in hele pure chocolade kan de hoeveelheid cafeïne per portie (ongeveer 30 gr) al gauw gelijkstaan aan 30 mg cafeïne.
• Cola: één glas kan je rond de 30 mg cafeïne opleveren.

Kijk dus niet alleen naar koffie, maar naar je totale inname op een dag. Zo blijf je veilig onder de grens!

8 alternatieven voor koffie als je zwanger bent

Het is soms best lastig om je vertrouwde kopje koffie te laten staan als je zwanger bent. Gelukkig zijn er genoeg lekkere én verwarmende alternatieven die het gemis wat kunnen verzachten:

1. Cafeïnevrije koffie: zo geniet je nog steeds van de geur en smaak van echte koffie, maar dan met slechts een restje cafeïne.
2. Rooibosthee: geheel cafeïnevrij en perfect voor je relaxmomentje.
3. Verse muntthee: bevat geen stimulerende stoffen, maar de frisse geur en smaak kunnen je mentaal toch een oppeppend gevoel geven.
4. Warme chocolademelk: de theobromine in cacao geeft een milde boost. Kies liever geen pure cacao, die bevat wat meer cafeïne.
5. Warme “golden milk”: een verwarmende specerijendrank met kurkuma, gember, kardemom en kaneel voor een kruidige kick en een comfy momentje.
6. Warm water met verse citroen en honing: iets heel anders dan koffie, maar wel een verfrissende start van je dag.
7. Gemberthee: de scherpe smaak zorgt ervoor dat je zo wakker bent. Bovendien wordt het vaak aangeraden bij ochtendmisselijkheid.
8. Kamillethee: bekend om z’n rustgevende werking en fijn voor de maag. Maar let op, ook voor kruidenthee geldt – geniet ervan met mate tijdens je zwangerschap.

Tot slot

In deze bijzondere periode draait alles om balans – ook als het om iets kleins als een kopje koffie gaat. Gelukkig hoef je het niet helemaal te laten staan. Zolang je onder de veilige grens van 200 mg cafeïne per dag blijft, tonen de meeste studies geen uitgesproken risico’s aan.

Toch is het goed om te weten dat niet iedereen hetzelfde reageert. Leeftijd, leefstijl en genetische aanleg kunnen allemaal invloed hebben op hoe jouw lichaam – en dat van je baby – met cafeïne omgaat. Daarom kan een beetje extra voorzichtigheid geen kwaad. Let daarbij niet alleen op koffie, maar ook op andere bronnen zoals thee, chocolade, frisdrank en energydrinks. Gelukkig zijn er genoeg fijne alternatieven die je helpen het koffiegemis te verzachten, zónder dat je hoeft in te leveren op dat warme, vertrouwde moment voor jezelf.

Meer advies nodig over zwangerschap?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur