Is bruine suiker gezonder? Alles over soorten suiker

Hoe wordt suiker gemaakt?

Waar komt suiker vandaan? Tegenwoordig wint men suiker voor dagelijks gebruik op industriële schaal uit het tropische suikerriet of de Europese suikerbiet. Suiker is dus afkomstig uit natuurlijke producten, iets wat we soms weleens vergeten. Van de wereldsuikerproductie is ongeveer tweederde afkomstig van suikerriet en eenderde van suikerbiet. Hoe dit gebeurt leggen we hieronder uit.

Winning suiker uit suikerbiet

De suikerbiet is een tweejarige plant die rijk is aan natuurlijke suikers en vormt in het eerste jaar alleen wortels en bladeren. In die periode bevat de biet de meeste suiker (17%) omdat de wortel dit ziet als reservevoedsel voor het tweede jaar. Vandaar dat men de biet in het eerste jaar rooit; de oogsttijd is van september tot en met december (bietencampagne) in Nederland. De bieten komen in de fabriek terecht om ze daar zo snel mogelijk tot suiker te verwerken. Dit moet vlug gebeuren omdat het suikergehalte snel daalt.

Wanneer de bieten in de fabriek komen spuiten waterkanonnen ze schoon, worden stenen en bladeren verwijderd en worden ze nogmaals goed gewassen én in reepjes gesneden. Vervolgens komen de bieten in zogenoemde broeitroggen (grote tonen) terecht en verwarmt men ze tot 70 graden Celsius. Hierdoor worden de cellen permeabel (doordringbaar) zodat de suiker gemakkelijker uit de biet te verkrijgen is. 

Vanuit de broeitrog komt het overblijfsel van de biet in een diffusietoren terecht die het spul naar boven stuwt. Boven in deze toren pompt men warm water (70 à 75 graden Celsius) dat in tegengestelde richting van de bietenreepjes stroomt. Tijdens deze stroming neemt het water de suiker op uit de bieten. Het suikerrijke sap verlaat de onderzijde van de difussietoren en noemen we ruwsap.^1,2

Het overblijfsel van de biet (de pulp) verwerkt men als veevoeder. Het ruwsap doorloopt vervolgens nog een uitgebreid bewerkingsproces om uiteindelijk als diksap via een kookproces tot een kristalbrij te vervormen. Deze suikerkristallen worden na drogen, koelen en zeven tot het eindproduct suiker gemaakt. Gemiddeld blijft uit 1 kg bieten 130 gram kristalsuiker over.

Winning van rietsuiker

Suikerriet is een meerjarige plant, die tot de familie van de grassen behoort, waartoe ook granen behoren. De plant groeit in vochtige gebieden met een gemiddelde temperatuur van 28 graden Celsius. De rietstengel kan een lengte bereiken van 4 à 6 meter met een doorsnee van 2 tot 7 centimeter. De stengels bevatten een sterk suikerhoudend sap. Wanneer de bladeren van het suikerriet geel worden en afsterven, oogst men de stengels. Dit gebeurt 10 tot 24 maanden na het planten. Dit moet niet later gebeuren om verlies van suiker tegen te gaan. 

In het land van herkomst worden de stengels na kappen verkleind, tussen wallen gekneusd en uitgeperst. Het sap, dat geelbruin is van kleur behandelt men met kalk, koolzuurgas en zwaveldioxide. Dit proces is vergelijkbaar als bij de suikerbiet. Dan kookt men het sap totdat er kristallisatie optreedt. Door centrifugering worden de ruwe kristallen en de stroop van elkaar gescheiden en apart in verpakking vervoerd.  

In het land van consumptie behandelt men de ruwe rietsuikerkristallen met stoom (affineren) om verontreinigen zoals kleurstoffen en het teveel aan zwaveldioxide grotendeels te verwijderen. De suiker die overblijft is lichtbruin van kleur. Donkere rietsuiker verkrijgt men door aan de kristallen rietsuikermelasse toe te voegen. De rietsuikerstroop, die aromatischer is dan de bietsuikerstroop, wordt verwerkt tot producten.^1,5

Wat is bruine suiker?

De naam bruine suiker doet wellicht vermoeden dat dit een meer 'gezonde suiker' is, toch is dit niet juist. Bruine suiker heeft ook wel de naam basterdsuiker, een term die meer gangbaar is. Basterdsuiker is eigenlijk niet meer dan fijne kristalsuiker met wat toevoegingen zoals suikerstroop of karamel. De hoeveelheid aan toevoegingen bepaalt de kleur van deze suiker. Voeg je een licht/transparante suikerstroop toe dan krijg je witte basterdsuiker. Voeg je lichtbruine suikerstroop of karamel toe dan krijg je een lichtbruine variant. Een donkerbruine kleur (bruine suiker) krijg je door donkerbruine suikerstroop en karamel toe te voegen. 

Daarnaast is de kleur afhankelijk van de duur van het centrifugeren. Hoe korter het centrifugeproces, hoe meer melasse (stroop) overblijft. Deze melasse zorgt voor de bruine kleur. Bruine suiker heeft hetzelfde effect op je lichaam als kristalsuiker. Bij het maken van gezondere keuzes gaat het dus niet om het soort suiker. Je kunt beter minderen met producten die (veel) suikers bevatten, dat heeft wél effect. ³

Wat is het verschil tussen witte suiker en basterdsuiker?

Zoals hierboven al gezegd, zit het belangrijkste verschil hem in de toevoegingen (suikerstroop, karamel of kleurstoffen) aan witte suiker. Het is dus niet zo dat basterdsuiker afkomstig is van een ander product. En ook is het product niet gezonder of ongezonder, suiker is suiker. De basis is kristalsuiker maar dan met toevoegingen, zo zit de vork in de steel!⁴

Verschillende soorten suiker

Zoals eerder vermeld wint men suiker voornamelijk uit suikerbiet en suikerriet. Vervolgens ontstaan er door fabricagemethoden verschillende soorten. Dit zijn de bekendste:

Kristalsuiker

Deze suiker bestaat uit witte, glanzende kristallen, die na bevochtigen geperst kunnen worden tot klontjes voor de koffie of tot garneersuiker. Aan fijnere of grovere korrels kristalsuiker voegt men ook wel kleurstof toe (rood of groen). Roodgekleurde kristalsuiker, ook wel perensuiker genoemd, geeft aan stoofperen een rode kleur. Ook worden deze gekleurde kristallen als garneersuiker gebruikt. 

Tafelsuiker

Deze soort fijne suiker is heel erg klein van korrel en ontstaat door kristalsuiker uit te zeven. Tafelsuiker lost sneller op dan kristalsuiker. Tafelsuiker is een veelgebruikte naam voor sacharose en is verkrijgbaar in klontjes. Tafelsuiker is dus eigenlijk kristalsuiker!

Ruwe rietsuiker

Ruwe rietsuiker bestaat uit geraffineerde rietsuikerkristallen; de kristallen hebben een lichtbruine kleur en zijn enigszins vochtig en geurig. Ook is het vaak meer een grove suiker.

Geleisuiker

Geleisuiker is tafelsuiker waaraan pectine en citroenzuur zijn toegevoegd. Bij de bereiding van jam en gelei wordt geleisuiker gebruikt.

Vanillesuiker

Deze soort is een kristalsuiker vermengt met synthetische vanille om er een smaak aan te geven. Er is ook een vanillesuiker te koop met natuurlijk extract van de Bourbonvanille.

Poedersuiker

Dit is fijngemalen kristalsuiker, waardoor je hele fijne suiker in poedervorm krijgt. Om klonteren te voorkomen mag er een antiklontermiddel worden toegevoegd. 

Basterdsuiker

Basterdsuiker is gemaakt door aan kleine suikerkristallen een invertsuikerhoudende stroop toe te voegen, die in mindere of meerdere mate door karamelvorming gekleurd is. Basterdsuiker is in drie kleuren te koop; blank, beige en donkerbruin.

Kandijsuiker

Kandijsuiker is een product dat wordt verkregen door suikerkristallen te laten groeien in een onverzadigde warme suikeroplossing. Soms laat men de kristallen op een katoenen draad groeien. Men kan witte, gele, lichtbruine, donkerbruine of zwarte kandij maken. Door karamel toe te voegen wordt kandij donkerder van kleur.

Gesponnen suiker

Deze vorm van suiker kennen we eigenlijk als de bekende suikerspin. Hierbij wordt suiker gesmolten en in een speciale centrifuge tot lange, dunne draden omgevormd. Vaak wordt hiervoor gekleurde suiker gebruikt.

Javaanse suiker (Goela djawa)

Dit is een product van rietsuiker en palmsuiker. Na het inkoken laat men het sap uitkristalliseren in halve kokosnoten of andere vormen, zodat na het afkoelen een bruine halve bol of andere vormen ontstaan. In de Indonesische keuken wordt deze suiker veel gebruikt. Ze dient als zoetmiddel maar is ook heel geurig.^1,3

Tot slot

De naam bruine suiker doet ergens vermoeden dat je te maken hebt met een variant die een stuk ‘gezonder’ is. Toch is dit een fabeltje van de bovenste plank. Bruine suiker is niets meer dan kristalsuiker – een suikerklontje of wat je uit de suikerpot haalt –  maar dan met wat toevoegingen zoals suikerstroop of karamel en soms kleurstoffen. Neem bruine suiker dan ook niet omdat je denkt meer gezondheidswinst te behalen. Neem het enkel en alleen omdat de smaak je bevalt. Gezondheidswinst behaal je wél door in het algemeen zo min mogelijk suiker te consumeren, het soort zet echter geen zoden aan de dijk.

Advies nodig over suiker?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur