Is brood gezond? De feiten op een rij

Wat zit er in brood? Ingrediënten en voedingswaarde

Van oorsprong bestaat brood uit een paar eenvoudige ingrediënten: meel, water, gist en zout. Meel vormt de basis en komt meestal van granen zoals tarwe, rogge of spelt. Water zorgt voor de juiste consistentie voor het kneden. Gist doet het brood rijzen en zout verbetert de smaak en helpt bij de structuur.

Brood heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot het oude Egypte. Mensen ontdekten hoe ze granen konden verbouwen en verwerken tot voedsel, beginnend met platte, harde, ongerezen koeken. Nu kennen we vele soorten brood met unieke ingrediënten en bereidingswijzen. Er worden extra dingen toegevoegd zoals noten, zaden, vruchten of kruiden, wat de voedingswaarde kan verrijken. Maar ook suikers, vetten en conserveringsmiddelen voor smaak, textuur en houdbaarheid.

Verschillende soorten brood en hun gezondheidseffecten

Brood is een veelzijdig voedingsmiddel met unieke tradities in elke cultuur, van Franse baguettes tot Indiase naan. Ook Nederland kent een rijke broodcultuur. Welke soorten komen het meeste voor en wat onderscheidt ze?

• Witbrood: gemaakt van geraffineerd tarwemeel zonder zemelen en kiemen, wat resulteert in een lichtere textuur en smaak.
• Volkorenbrood: gebruikt de hele graankorrel inclusief zemelen, kiemen en endosperm, waardoor het rijker is aan vezels en voedingsstoffen.
• Bruinbrood: bestaat uit een mix van volkoren- en geraffineerd meel, resulterend in een brood met meer vezels dan witbrood, maar minder dan volkorenbrood.
• Meergranenbrood: bevat verschillende soorten granen, vaak met zaden en pitten, voor een gevarieerde voedingswaarde en smaak.
• Roggebrood: gemaakt van roggemeel, vaak donker en dicht van structuur, met een uitgesproken smaak en rijk aan vezels.
• Speltbrood: bereid met speltmeel, een oude graansoort sterk verwant aan tarwe. Sommige mensen zijn gevoelig voor tarwe, maar kunnen spelt beter verdragen. Wel bevat spelt gluten, waardoor het niet geschikt is voor mensen met een gluten intolerantie.
• Zuurdesembrood: gebruikt een natuurlijk fermentatieproces met zuurdesemstarter in plaats van toegevoegd gist, wat een karakteristieke, lichtzure smaak en stevige structuur geeft.
• Glutenvrij brood: speciaal ontwikkeld voor mensen met coeliakie of glutenintolerantie, vaak gemaakt met rijst- of maïsmeel in plaats van glutenbevattende granen.
• Koolhydraatarm brood: bevat minder koolhydraten door gebruik van alternatieve ingrediënten zoals amandelmeel, lijnzaad en eiwitten, en is populair bij mensen die een koolhydraatarm dieet volgen.
• Brioche: een zoet brood verrijkt met boter en eieren voor een zachtere, cake-achtige structuur, vaak gebruikt in luxe sandwiches en desserts.

Voedingswaarde van brood

Om te bepalen of brood gezond is, kijken we eerst naar wat er precies in zit:

• Koolhydraten: brood is een belangrijke bron van koolhydraten. Volkorenbrood en meergranenbrood bevatten meer complexe koolhydraten en vezels dan witbrood.
• Eiwitten: brood bevatten ook eiwitten, al verschilt de hoeveelheid. Volkorenbrood en meergranenbrood bevatten vaak meer eiwitten dan witbrood.
• Vezels: vezels zijn vooral aanwezig in volkoren- en meergranenbrood en minder in witbrood door het verwijderen van zemelen tijdens het maalproces.
• Vitamines en mineralen: brood levert vooral B-vitamines (zoals thiamine, niacine en foliumzuur), ijzer, zink en magnesium. Ook hiervoor geldt: volkorenbrood bevat er meer van dan witbrood. Aan brood wordt ook vaak bakkerszout toegevoegd, wat jodium bevat.
• Vetgehalte: de meeste broodsoorten bevatten weinig vet. Alleen speciale broodjes zoals brioche bevatten meer vet door de toegevoegde boter en eieren.
• Toegevoegde suikers en zout: sommige broden bevatten extra suiker en zout voor de smaak en houdbaarheid.

Om een beter idee te krijgen van de verschillende voedingswaarden in brood, is hier een vergelijking van de populairste soorten:

Deze waarden zijn gemiddeld en kunnen daarom variëren per merk en recept.

Is brood gezond? De verschillende gezondheidsvoordelen

Op basis van de ingrediënten is duidelijk dat brood op verschillende manieren kan bijdragen aan je gezondheid. Wat zijn de belangrijkste eigenschappen die brood gezond kunnen maken?

Voedingsstoffen

Volkoren brood bevat verschillende micronutriënten. In Nederland is volkoren brood dan ook vaak een belangrijke bron van voedingsstoffen. Zo bevat een snee volkoren brood 0,7 mg ijzer en 0,5 mg zink. Ook levert brood met bakkerszout een belangrijk deel van onze jodiuminname. Wanneer je geen of minder brood eet is het dan ook belangrijk om ervoor te zorgen dat je deze voedingsstoffen vanuit andere bronnen binnenkrijgt.

Ondersteuning van de darmgezondheid

Volkorenbrood, meergranenbrood en roggebrood zijn rijk aan vezels die de darmwerking bevorderen. Ze zorgen voor een soepele stoelgang en voeden goede darmbacteriën, wat belangrijk is voor de algehele gezondheid.¹

Stabiele energievoorziening

Complexe koolhydraten, zoals vezels in volkorenbrood, worden langzaam opgenomen. Dit zorgt voor geleidelijke energieafgifte en een stabielere bloedsuikerspiegel, waardoor je constantere energieniveaus ervaart.

Hart- en vaatgezondheid

Studies tonen aan dat regelmatige consumptie van volkorenproducten, waaronder brood, samenhangt met betere hart- en vaatgezondheid. Dit komt waarschijnlijk door de combinatie van voedingsvezels, vitamines, mineralen en bioactieve stoffen in volkorenproducten.²

Gewichtsbeheersing

Hoewel brood eten soms geassocieerd wordt met gewichtstoename, laat onderzoek juist zien dat volkorenbrood kan helpen bij het behouden van een gezond gewicht. Dit komt waarschijnlijk door het hoge vezelgehalte dat een langdurig gevoel van verzadiging geeft.³

Mogelijke nadelen van brood eten

Ondanks de vele gezondheidsvoordelen, is brood niet per definitie gezond. Er zijn ook enkele nadelen waar je op moet letten:

Zoutgehalte

Hoewel het zoutgehalte in Nederlands brood onder de wettelijke norm ligt, krijgen Nederlanders te veel zout binnen, voornamelijk uit brood en graanproducten. Dit kan op lange termijn de bloeddruk en gezondheid beïnvloeden.⁴

Lees meer over zout in ons blog over hoeveel zout per dag gezond is.

Onnodige toevoegingen

Sommige broodsoorten, kunnen onnodige toevoegingen bevatten zoals extra suikers, vetten, conserveringsmiddelen en kleurstoffen. Deze kunnen de voedingswaarde verminderen en mogelijk negatieve gezondheidsgevolgen hebben.

Allergieën en intoleranties

Mensen met coeliakie of glutenintolerantie moeten brood met glutenhoudende granen vermijden om ernstige darmklachten te voorkomen. Daarnaast kunnen allergieën of gevoeligheden voor andere ingrediënten, zoals noten, zaden of tarwe, voorkomen.

Antinutriënten

Volkorenbrood bevat fytinezuur, een antinutriënt dat de opname van mineralen kan belemmeren.⁵ Dit is vooral relevant voor mensen met een verhoogde mineraalbehoefte of die veel brood eten.

Calorieën en gewichtsbeheersing

Hoewel brood zelf niet erg calorierijk is, kan de combinatie met calorierijk beleg zoals boter, kaas of zoetigheid, leiden tot een hoge calorie-inname.

5 x hoe past brood in een gezond dieet?

Ondanks de mogelijke nadelen, kan brood zeker een waardevol onderdeel zijn van je voedingspatroon. Hier zijn vijf tips om brood op een gezonde manier in je dieet op te nemen:

1. Kies vezelrijk brood: ga voor volkoren-, rogge-, spelt- of meergranenbrood. Deze leveren meer vezels en voedingsstoffen dan witbrood en houden je langer verzadigd.
2. Let op porties: stem je broodinname af op je caloriebehoefte. Te veel van zelfs het gezondste brood kan zorgen voor een calorie-overschot.
3. Varieer in broodsoorten: wissel af tussen verschillende soorten vezelrijk brood. Elke type heeft zijn eigen voedingswaarden en unieke voordelen.
4. Wees bewust van je beleg: hoe gezond je brood is, hangt ook af van wat je erop doet. Kies vaker voor voedzaam beleg zoals zelfgemaakte hummus, aardbeien, avocado, ei, 30+ kaas of kipfilet.
5. Combineer met andere voedingsgroepen: maak je maaltijd compleet door brood te combineren met groenten, eiwitten en gezonde vetten. Dit zorgt voor een gebalanceerde maaltijd.

Tot slot: wat is het gezondste brood?

Brood kan gezond zijn, maar niet alle soorten zijn even voedzaam. Volkoren-, rogge-, spelt- en meergranenbroden zijn vaak de betere keuze. Ze zijn rijk aan vezels, vitamines en mineralen, en helpen je bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Er is niet één ‘gezondste’ brood voor iedereen, maar sommige keuzes zijn gunstiger voor je gezondheid. Beperk witbrood en broden met veel toevoegingen, let op porties en op je beleg, dan past brood prima in een gezond en gevarieerd voedingspatroon.

Meer advies nodig over gezonde voeding?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur