Geraffineerde en bewerkte voeding: hoe ongezond is het?

Wat is de betekenis van ‘geraffineerd’ en ‘bewerkt’?

Geraffineerd en bewerkt zijn termen die we vaak tegenkomen wanneer we het hebben over voeding, maar wat is de precieze betekenis?

Geraffineerd voedsel verwijst naar een bewerkingsproces waarbij bepaalde natuurlijke componenten zijn verwijderd. Een veelvoorkomend voorbeeld is geraffineerde suiker. Tijdens het raffinageproces worden onzuiverheden en bepaalde natuurlijke componenten uit suikerriet of suikerbiet verwijderd, waardoor de witte, zuivere suiker overblijft die we kennen.

Voedsel dat bewerkt is, heeft een verandering ondergaan van zijn natuurlijke staat, vaak om de houdbaarheid te verlengen, de smaak de verbeteren of de textuur te veranderen. Dit kan eenvoudige processen omvatten zoals snijden en drogen, maar ook complexere methoden zoals conserveren, fermenteren of toevoegen van kunstmatige ingrediënten. Bewerkte voedingsmiddelen kunnen variëren van licht bewerkt, zoals ingevroren groenten, tot ultra bewerkt voedsel, zoals kant-en-klare magnetronmaaltijden.

Hoewel beide termen vaak door elkaar worden gebruikt, is dus niet al het bewerkte voedsel ook geraffineerd, en vice versa.

De reis van natuurlijk naar bewerkt

Elk voedingsproduct begint zijn reis in de natuur. Verse gewassen worden geoogst, nog puur en onbewerkt, hoewel soms aangeraakt door pesticiden. Daarna worden ze schoongemaakt, gesorteerd en soms gesneden, waarmee de eerste stap van natuurlijk naar bewerkt voedsel wordt gezet.

Voor behoud van versheid kunnen technieken als invriezen, fermenteren of het toevoegen van conserveermiddelen toegepast. Om de smaaksensatie te verhogen worden soms extra ingrediënten zoals suikers of zout toegevoegd. En als de laatste stap in hun reis, worden ze veilig verpakt en naar de winkels gestuurd, klaar voor ons om te kopen.

Hoewel bewerkt voedsel enkele voordelen biedt, zoals een langere houdbaarheid en een verbeterde smaak, kunnen de processen die het ondergaat ook leiden tot verlies van waardevolle nutriënten en de aanwezigheid van ongewenste ingrediënten.

Gezondheidsrisico’s van geraffineerd en bewerkt voedsel

In de supermarkt worden we overspoeld met geraffineerd en bewerkt voedsel. Deze producten, hoewel vaak heerlijk en handig, hebben ook ongewenste gevolgen voor onze gezondheid. Wat zeggen onderzoekers hierover?

MSG

Het gemak van een kant-en-klare maaltijd is verleidelijk, maar de prijs die we betalen is mogelijk hoog. Zo is het regelmatig eten van (ultra) bewerkt voedsel gelinkt aan verschillende gezondheidsproblemen.^1,2 Eén van de toevoegingen die al een tijdje flinke kritiek ontvangt, is mononatriumglutamaat (MSG), of E621, dat kan leiden tot verhoogde oxidatieve stress, een voorbode voor gewichtstoename en bloedsuikerschommelingen.¹

Zout; meer dan alleen een smaakmaker

Zout, vaak toevoeging nummer 1 in bewerkt voedsel, kan een maaltijd echt tot leven brengen. Maar meer binnenkrijgen dan nodig kan ook z’n sporen nalaten op ons cardiovasculaire systeem, de nieren en zelfs onze hersenen.^1,3

Het ene vlees is het andere niet

Vlees is een belangrijk onderdeel van veel diëten over de hele wereld en bevat ook waardevolle nutriënten, zoals eiwitten, ijzer en B-vitaminen. Bewerkt vlees is echter vaak gepekeld, gerookt of bevat extra toegevoegde dierlijke vetten (met name worsten). Eet je regelmatig bewerkt vlees, dan krijg je daardoor ook meer verzadigde vetten, cholesterol, zout, nitrieten (gebruikt als bewaarmiddelen) en andere ongewenste ingrediënten binnen.⁴

Zoet; maar met een prijskaartje

Geraffineerde suikers worden al langere tijd negatief geassocieerd met onze gezondheid. En met een jaarlijkse inname van gemiddeld 20 kilo toegevoegde suikers per volwassen in Nederland, mogen we daar wel wat vaker bij stilstaan!⁵

Bekijk ook deze 9 tips voor suikervrij eten in onze eerdere blog.

Hoe herken je voedsel dat is bewerkt of geraffineerd?

Het kan soms lastig zijn om te onderscheiden welke producten natuurlijk zijn en welke geraffineerd of bewerkt. Echter, met een beetje kennis en oplettendheid pik je ze er straks zo tussenuit!

Ingrediëntenlijst

Producten met een lange lijst van ingrediënten, vooral die moeilijk uit te spreken zijn of die je niet herkent, zijn vaak bewerkt.

Toegevoegde (geraffineerde) suikers

Let op namen als glucose-fructosestroop, maltodextrine of andere suikerderivaten. Hoe hoger ze op de ingrediëntenlijst staan, hoe meer ervan in het product zit.

Verpakkingsclaims

Ironisch genoeg kunnen claims als ‘vetvrij’ of ‘laag suikergehalte’ soms indicatoren zijn van geraffineerde of bewerkte voeding. Fabrikanten kunnen vetten vervangen voor suikers of andere vulstoffen om de smaak te behouden.

Lees ook het blog over hoe voedseletiketten je kunnen misleiden.

Plaats in de supermarkt

Over het algemeen vind je de meeste bewerkte voeding in het midden van de supermarkt, terwijl verse producten zoals groenten, fruit en vlees vaak aan de randen liggen.

Houdbaarheid

Als een product een extreem lange houdbaarheid heeft, is de kans groot dat het conserveermiddelen en andere toevoegingen bevat die het product langer vers houden.

In een eerder geschreven blog geven we meer info over de THT van voedingsproducten.

8 tips om meer onbewerkt en ongeraffineerd te eten

Het vermijden van geraffineerd en bewerkt voedsel kan in het begin ingewikkeld lijken, vooral met de overvloed aan deze producten in de supermarkten. Maar, met enkele praktische strategieën, weten we zeker dat het jou ook lukt om ze te minimaliseren voor een gezondere leefstijl!

1. Plan je maaltijden

Door vooruit te plannen en een boodschappenlijstje te maken, vermijd je impulsieve aankopen en blijf je gefocust op gezondere keuzes.

2. Leer etiketten lezen

Begrijp wat de ingrediënten zijn en wees kritisch over wat je in je winkelwagentje stopt. Als je een ingrediënt niet kunt uitspreken of niet weet wat het is, dan wil je het waarschijnlijk vermijden.

3. Kook thuis

Door thuis te koken, heb je zelf de controle over de ingrediënten. Experimenteer met verse kruiden en specerijen om smaak toe te voegen zonder te vertrouwen op bewerkte sauzen of marinades!

4. Kies voor volwaardige producten

Vervang witte rijst door zilvervliesrijst, wit brood door volkorenbrood en geef de voorkeur aan hele granen.

5. Vermijd frisdranken en suikerhoudende dranken

Dit zijn een van de grootste bronnen van toegevoegde (geraffineerde) suikers in ons dieet! Kies in plaats daarvan voor water, kruidenthee of zelfgemaakte smoothies.

6. Beperk uit eten gaan of kies je restaurant zorgvuldig

Hoewel je jezelf af en toe best mag trakteren, eet je in bepaalde restaurants al snel bewerkte en geraffineerde voedingsmiddelen. Het hangt er natuurlijk ook vanaf wat voor restaurant je kiest. Ga je voor de snackbar op de hoek, of het restaurant met verse vis en groenten?

7. Vul je voorraadkast met gezonde alternatieven

Zorg voor gezonde snacks zoals noten, zaden en gedroogd fruit. En vervang geraffineerde suiker door natuurlijke zoetstoffen, zoals rauwe honing en kokosbloesemsuiker.

Is zoetstof of suiker beter? Dat vertellen we in een eerdere blog.

8. Trap niet in ‘gezond klinkende’ marketingtrucs

Labels als ‘natuurlijk’, ‘vetvrij’ of ‘zonder toegevoegde suikers’ zijn niet altijd wat ze lijken. Zo mag de claim ‘een bron van vezels’ al gemaakt worden vanaf 3 gram vezels per 100 gram, en dat zet natuurlijk geen zoden aan de dijk.

Tot slot: echte voeding in een bewerkte wereld

In de hedendaagse samenleving, waarin ‘geraffineerd’ de norm lijkt, blijft de kracht van puur eten onmiskenbaar. Laten we ons niet verleiden door deze moderne wereld met vrolijke verpakkingen en aanlokkende marketingtrucs. Het pad naar een gezonder leven begint bij bewuste keuzes, en dat betekent kiezen voor voeding zoals de natuur het bedoeld heeft. 

Advies nodig over bewerkte voeding?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur