Menopauze/overgang: 8 fabels & de feiten

De menopauze is precies zoals het klinkt - een pauze in 'menses' of menstruatie. De laatste menstruatie noemen we de menopauze. Voor en na de menopauze is er een periode van enkele jaren waarin de hormonen een nieuw evenwicht zoeken. Deze periode noemen we de perimenopauze of overgang; de duur ervan is voor iedere vrouw verschillend. Maar hoe weet je of je in de overgang zit? En moet je je voorbereiden op het ergste? Geen vrouw is hetzelfde, en dus ervaart elke vrouw deze periode anders. De overgang hoeft niet slecht of eng te zijn. Het kan ook een periode van bevrijding zijn, een kans om gezond en gelukkig de transitie naar een volgende levensfase te maken. Laten we dus eens kijken naar wat feit is, wat fictie, en ontdekken hoe ook jij je kunt verheugen op gelukkig ouder worden!

Mythe 1: de overgang begint op je 50^ste

De overgang begint op de leeftijd waarop de ovariële functie begint af te nemen. De gemiddelde leeftijd waarop de overgang begint ligt tussen de 45 en 55 jaar. Sommige vrouwen ervaren al vroeg in de 40 verandering, terwijl anderen er pas achterin de 50 mee te maken krijgen. Ongeveer de helft van alle vrouwen heeft op vijftigjarige leeftijd de menopauze bereikt.

De overgang lijkt erfelijk. Weet je wanneer de overgang bij je moeder, oma en/of tante is begonnen? Dan kan een goede indicatie zijn voor wanneer deze periode bij jou begint.

Een vervroegde overgang kan optreden als gevolg van roken, chemotherapie, bestralingstherapie of chirurgische verwijdering van de eierstokken.

Mythe 2: je komt aan tijdens de overgang

Telkens wanneer hormonen in het lichaam fluctueren, kan ons metabolisme vertragen. Hierdoor worden we vatbaar voor gewichtstoename.

Dat gezegd hebbende, is er geen bewijs dat de menopauze daadwerkelijk gewichtstoename veroorzaakt. Onderzoekers hebben daarentegen wel ontdekt dat door de daling van de oestrogeenspiegels de vetopslag kan verschuiven van de heupen en dijen, naar de buik. Hierdoor bestaat de kans dat het buikvet toeneemt.

De combinatie van vetverschuiving, een vertraagd metabolisme en een sedentaire levensstijl -waar veel mensen naar neigen naarmate ze ouder worden- kan gewichtstoename veroorzaken. Wanneer je echter gezond eet en regelmatig actief beweegt vermijdt je niet alleen gewichtstoename, maar zal ook de hoeveelheid spiermassa en de botgezondheid verbeteren.

Mythe 3: Je hebt geen zin meer in seks

Het klopt dat dalende geslachtshormonen tijdens de overgang een verandering in libido kunnen veroorzaken. Maar een minder libido is niet volledig toe te schrijven aan het gevolg van hormonale schommelingen. Het is aannemelijker dat factoren als mentaliteit (neerslachtige gevoelens, prikkelbaar), energieniveaus en leefstijlfactoren (dieet, stress) hier een grotere invloed op hebben. Wanneer je voor de menopauze van seks genoot, is de kans groot dat je ervan zult blijven genieten.

Het enige nadeel kan vaginale droogheid zijn. Vaginale droogheid kan optreden bij een daling van de oestrogeenspiegels, dit kan leiden tot pijnlijke geslachtsgemeenschap. In dit geval kunnen kleine doses oestrogeencrèmes en smeermiddelen het probleem oplossen.

Mythe 4: Iedere vrouw in de overgang heeft opvliegers en alle opvliegers zijn hetzelfde

Hoewel ongeveer 80 procent¹ van de vrouwen opvliegers en nachtzweten krijgt, geldt dat dus voor ongeveer 20 procent niet. Binnen de vrouwen in de menopauze die wel opvliegers ervaren, krijgen sommigen extreme opvliegers, terwijl anderen deze slechts mild ervaren.

Volgens een studie gepubliceerd in het tijdschrift Menopause uit 2016¹, zijn er vrouwen die opvliegers hebben met een zogenoemde "vroege aanvang". Zij ervaren opvliegers tot elf jaar voor hun laatste menstruatie tot kort na de menopauze.

Terwijl anderen opvliegers hebben met een "late aanvang". Zij ervaren deze problemen pas aan het einde van de overgang, tot vlak voor het moment van hun laatste menstruatie. Natuurlijk zijn er ook mazzelaars die nooit opvliegers ervaren en de pechvogels, die al vroeg in hun leven opvliegers krijgen.

Uit de studie bleek ook dat factoren zoals gewicht, gezondheidsgewoonten en opleiding een rol speelden bij overgangspatronen. Zo werd zwaar alcoholgebruik geassocieerd met het langer ervaren van negatieve symptomen, terwijl overgewicht en neerslachtige gevoelens geassocieerd waren met een eerder optreden van kwalen.

Mythe 5: De enige problemen zijn opvliegers

Tijdens de overgangsperiode kan een grote verscheidenheid aan problemen voorkomen die de kwaliteit van leven kunnen beïnvloeden.

De meest voorkomende overgangsproblemen zijn onder andere:

• Slecht slapen;
• Opvliegers;
• Nachtzweten;
• Stemmingswisselingen;
• Vermoeidheid;
• Vaginale droogheid/gevoeligheid;
• Opgeblazen gevoel;
• Gevoelige borsten;
• Prikkelbaarheid.

Bovendien is het mogelijk dat vrouwen met reeds bestaande problemen, merken dat ze verergeren tijdens de overgang. Een recent onderzoek³ toonde bijvoorbeeld aan dat vrouwen met gewrichtsongemakken tijdens de menopauze een grotere achteruitgang van het fysieke functioneren ervaren. Net als bij opvliegers, kunnen leefstijlfactoren; gewicht, roken, alcoholgebruik en sociaaleconomische status deze problemen beïnvloeden.

Mythe 6: de menopauze duurt niet lang

Dit is voor iedereen anders. Maar hoe lang duurt de overgang dan? In feite kan dit jaren duren. Er kan dus best wel wat tijd overheen gaan voordat de menopauze plaatsvindt. Gedurende deze tijd kun je verschillende periodes ervaren, met onregelmatige tussenpozen, waarin je overgangsproblemen ervaart. Ook de lengte van de periodes, welke problemen je ervaart en hoe zwaar je deze ervaart, kunnen verschillen (zwaar of licht, enkele dagen of langer).

Gedurende de overgang fluctueert de functie van de eierstokken, wat leidt tot schommelingen in de geslachtshormoonspiegels (oestrogeen en progesteron). Het zijn deze schommelingen die leiden tot de onregelmatigheid van de menstruatie en de verschillende problemen.

Mythe 7: Alleen hormoonvervangende therapie kan overgangsproblemen verhelpen

Hoewel hormoonvervangingstherapie sommige overgangsproblemen kan verlichten, zijn er andere, natuurlijkere, manieren om de frequentie en intensiteit te verminderen. Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat regelmatige lichaamsbeweging:

• Opvliegers kan verminderen;
• Stemming en slaap kan verbeteren;
• Lichaamsgewicht kan beheersen;
• Vermoeidheid kan verminderen.⁴

Andere manieren zijn onder meer het aanpakken van factoren die problemen kunnen verergeren, zoals: overgewicht, slechte stemming, alcoholgebruik, een slecht dieet en roken.

Dit kan bijvoorbeeld door: ontspanningsoefeningen doen, meer plantaardig/gezonder eten, een verhoogde inname van fyto-oestrogenen, lichaamsbeweging, minder alcohol en werken met een (orthomoleculair)hormoontherapeut.

Mythe 8: De overgang is vreselijk

Zoals we al eerder vermelden: de overgang hoeft absoluut geen hel te zijn. Hoewel sommige vrouwen veel overgangsverschijnselen ervaren, ondergaan ook veel vrouwen er weinig tot geen. Wat we wel kunnen concluderen uit de studies; vrouwen die goed voor zichzelf zorgen (sporten, gezond eten etc.) doorstaan de overgang met minder problemen.

In het kort

De menopauze en de overgangsperiode is een ingrijpende tijd voor veel vrouwen. Naast alle lichamelijke veranderingen, is het ook een transitie naar een volgende levensfase. Een levensfase die onder andere het einde van de vruchtbaarheid kenmerkt. Voor veel vrouwen een stukje vrouwelijkheid dat zij voor hun gevoel kwijtraken.

Hoewel er veel aan te doen is om deze transitie zo soepel mogelijk te doorlopen, kan het ondanks alle inspanningen voor sommigen best zwaar zijn. In dat geval adviseren we je om contact op te nemen met een therapeut gespecialiseerd in hormonen en vrouwspecifieke problemen.