Wat doet veel slapen met je gezondheid?

Wanneer slaap je te veel?

Voldoende nachtrust is nodig om overdag goed te functioneren. Het geeft je lichaam de kans zich te herstellen van de dag en nieuwe energie op te doen voor de volgende. Voldoende is echter een breed begrip. Hoeveel slaap je nodig hebt hangt af van je leeftijd, maar bijvoorbeeld ook van je gezondheid en dagelijkse keuzes.

Gemiddeld komt dit neer op zo’n 7 tot 9 uur slaap per nacht voor volwassenen. Daarentegen hebben jongeren met 8 tot 10 uur net iets meer nodig en ouderen met 6 à 7 uur juist iets minder, zeggen experts.^1,2 Maar wat als je regelmatig langer slaapt?

Iedereen kan weleens wat extra rust gebruiken. Een keer uitslapen na een zware training of een drukke werkweek is dan ook heel normaal. Maar slaap je structureel meer dan 9 à 10 uur per 24 uur (met uitzondering van kinderen en jongeren) dan zien de experts dit als veel.^1,2 En als je ondanks zoveel nachtrust overdag nog steeds moe bent, probeert je lichaam je waarschijnlijk iets te vertellen.

Wat is de oorzaak van veel slapen?

Als het niet simpelweg gaat om het inhalen van slaap, heeft je verhoogde slaapbehoefte waarschijnlijk een andere oorzaak. Dit zou met je dagelijkse keuzes te maken kunnen hebben, of mogelijk met je fysieke of mentale gezondheid.^1,2

Verstoorde slaapkwaliteit

Niet alle nachtrust is even herstellend. Verschillende slaapstoornissen kunnen ervoor zorgen dat je te weinig diepe slaap krijgt. Zelfs als je de aanbevolen 7 tot 9 uur haalt, kun je daardoor alsnog slaaptekort ervaren.

Hormonale veranderingen

Verschillende hormonen kunnen je energieniveau en slaap beïnvloeden. Je schildklierhormonen regelen bijvoorbeeld je stofwisseling. Als dit systeem uit balans raakt, zou het kunnen zorgen voor meer vermoeidheid en een hogere slaapbehoefte. Dit blijft vaak lang onopgemerkt omdat de effecten soms zo subtiel zijn.

Mentale uitputting

Sta je continu onder spanning of ervaar je veel prikkels? In zulke situaties komt te lang slapen door stress of overbelasting regelmatig voor. Het is een logische reactie van je lichaam om bij te komen, hoewel het je vaak weinig oplevert. Stress kan namelijk ook je slaapkwaliteit en slaaparchitectuur (verdeling van je slaapfases) veranderen, waardoor je mogelijk onvoldoende diepe, herstellende slaap bereikt.^3,4

Somberheid en emotionele klachten

Voor sommige mensen is slaap een tijdelijke ontsnapping, bijvoorbeeld wanneer zij neerslachtigheid ervaren.⁵ Tegelijk kunnen deze klachten je extra moe of uitgeput laten voelen en meer nachtrust leidt doorgaans niet tot het herstel waarop je hoopt.

Onregelmatig slaapritme

Om je natuurlijke slaap-waakritme goed te laten functioneren, is een regelmatig slaappatroon heel belangrijk. Maar heb je vaak wisselende bedtijden (bijvoorbeeld door ploegendiensten), dan kan dit net als te lang slapen overdag je biologische klok verstoren.⁶

Lees ook ons blog met tips om gezond te blijven wanneer je vaak nachtdienst draait.

Middelen en medicijnen

Overmatige slaperigheid kan een bijwerking zijn van bepaalde middelen en medicijnen, zoals alcohol, cannabis, bepaalde bloeddrukmedicatie of antidepressiva. Als je vermoedt dat je medicijnen de bron van je slaapproblemen zijn, bespreek dit dan met je arts.

Inactieve leefstijl

Beweeg je weinig? Dat kan invloed hebben op je zelfwaargenomen slaapkwaliteit. Mensen met een inactieve leefstijl kunnen hun slaapkwaliteit namelijk als minder goed ervaren.⁷ Hoe fysieke inactiviteit je nachtrust precies beïnvloedt, moet nog blijken uit onderzoek.

Ongezonde eetgewoontes

Wat (en waarschijnlijk ook wanneer) je eet, kan je slaapkwaliteit beïnvloeden en zorgen voor minder diepe, herstellende slaap. Dit effect komt vooral voor bij een dieet dat veel koolhydraten bevat. Evenals het eten binnen 30 tot 60 minuten voor het slapengaan, hoewel dit laatste nog niet definitief is bewezen.⁸

Lees ook ons blog over het effect van voeding op je slaap.

Welke gevolgen heeft dit voor je gezondheid?

Nachten van 9 of 10 uur slaap lijken op het eerste gezicht misschien niet zo’n probleem, toch kan het samenhangen met een aantal gezondheidsrisico’s. Wat zijn de mogelijke gevolgen van zo lang in bed liggen?

Gezondheidsproblemen

Verschillende studies koppelen structureel veel slapen aan een verhoogd risico op bepaalde gezondheidsproblemen, zoals een ongezonde bloeddruk, overgewicht en een ontregelde bloedsuikerspiegel. We weten nog niet hoe dit precies met elkaar samenhangt, maar het zou iets te maken kunnen hebben met het krijgen van minder lichaamsbeweging of onderliggende aandoeningen die vermoeidheid veroorzaken.^1,2,9

Ontregeld immuunsysteem

Langdurig veel slapen zou ook voor veranderingen in je immuunfunctie kunnen zorgen, zoals een verminderde weerstand.^1,9

Mentale onbalans

Te lang slapen kan je mentale welzijn beïnvloeden. Hierdoor ervaar je misschien lusteloosheid, een gebrek aan motivatie, of angst. Hoewel het soms onduidelijk is of er sprake is van een oorzaak of gevolg, kan het je wel vastzetten in een vicieuze cirkel.^1,2,9

Verminderde cognitieve functies

Net als te weinig slaap kan ook te veel gevolgen hebben voor je cognitieve functies. Je hebt bijvoorbeeld last van hersenmist of voelt je mentaal minder scherp, waardoor logisch nadenken, probleemoplossing of informatie onthouden ook allemaal wat lastiger gaat.^2,9

Veel slapen en toch moe, hoe kan dat?

Misschien slaap je veel, maar niet goed. Je slaapkwaliteit is van veel verschillende factoren afhankelijk. Wanneer iets dit kwetsbare evenwicht verstoort, vinden er mogelijk minder herstelprocessen plaats die nodig zijn om de volgende dag weer goed te functioneren.

Ook kan je natuurlijke slaap-waakritme zijn aangetast. Onder normale omstandigheden zorgt het met behulp van cortisol ervoor dat je in de ochtend goed ontwaakt, en in de avond zet het melatonine in om je in slaap te helpen komen. Werken deze hormonen niet zoals ze zouden moeten, dan kan dit zorgen voor problemen bij slapen en wakker blijven.

Hoe pak je (te) lang slapen aan?

1. Meet je slaapkwaliteit: met een slaaptracker krijg je een beter beeld van je verschillende slaapfases en hoe goed je rust. Een slaaponderzoek (polygrafie) is hierin nog nauwkeuriger en kan eventuele slaapstoornissen opsporen.
2. Ondersteun je hormonen: verdiep je in je hormoonhuishouding en wat je kunt doen bij een eventuele disbalans. Zie ook onze blog met 10 x voeding voor je hormonen.
3. Verminder stress: leer om te gaan met uitdagingen en beter voor jezelf te zorgen. Bekijk ook ons blog met tips om te leren ontspannen.
4. Herken emotionele klachten: kom je er niet alleen uit? Overweeg dan om met iemand te praten, zoals een goede vriend(in) of een therapeut.
5. Creëer een vast ritme: vaste routines ondersteunen je natuurlijke slaap-waakritme.
6. Controleer je medicijnen: vraag je arts of je medicijnen mogelijk je slaperigheid vergroten. Misschien is er een alternatief of kun je iets doen om het op te lossen.
7. Beweeg meer: zelfs een dagelijkse wandeling kan al helpen je energieniveau en slaapkwaliteit te ondersteunen.
8. Pas je voeding aan: vermijd eten vlak voordat je naar bed gaat en eet gezond en gevarieerd.

Wat als je te weinig slaapt?

Ook onvoldoende nachtrust kan langdurige gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Meer weten over de gevolgen van te weinig slaap en wat je eraan kunt doen? Lees dan onze blog over slaaptekort.

Tot slot: is te lang slapen slecht voor je gezondheid?

Zo nu en dan te lang slapen is niet gelijk slecht voor je. Maar wanneer je dit structureel doet, kan het wel gevolgen hebben voor je gezondheid. Misschien slaap je veel omdat je anders overdag moe bent, wat een teken kan zijn dat er meer aan de hand is, of omdat je ervoor kiest. In beide gevallen wordt structureel meer dan 9 à 10 uur in verband gebracht met gezondheidsrisico’s.

Slaap je na de toepassing van bovenstaande tips nog steeds veel of blijf je overdag moe? Zoek dan hulp bij een specialist.

Meer advies nodig over slaap?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur