Snoozen: wat doet het met je slaap en gezondheid?

Wat is snoozen?

Snoozen betekent dat je door middel van de snoozefunctie van je wekker of het instellen van meerdere alarmen het moment van opstaan uitstelt. De eerste wekker met snoozeknop was er al in de jaren ’50. Met een grote knop bovenop deze ouderwetse apparaten verzette je het alarm naar 5 of 10 minuten later. Snoozen is dus iets wat we al vele jaren doen, bijvoorbeeld om wat langer te kunnen blijven liggen, de overgang van slaap naar wakker geleidelijker te maken of uit gewoonte.

Waarom wordt snoozen als slecht beschouwd?

Tegenwoordig is elke wekker of smartphone standaard uitgerust met een snoozefunctie, maar slaapexperts zijn allesbehalve fan. Zij waarschuwen dat snoozen je slaapduur zou verkorten en mogelijk ook je diepe slaapfase of REM-slaap verstoort. Hierdoor zou je juist vermoeider wakker worden.

Daarnaast benadrukken zij vaak dat het herhaaldelijk opschrikken door alarmen kan zorgen voor gefragmenteerde slaap en onnodige gevoelens van stress. Volgens deze tegenstanders gaat snoozen daarmee ten koste van je rust, natuurlijke slaapritme, algehele energieniveau en gezondheid.

Wat zegt de wetenschap?

Snoozen wordt dus al jaren bestempeld als slechte gewoonte, maar volgens recente studies is de waarheid waarschijnlijk wat genuanceerder. Wat weten we over snoozers, en hoe zit het met hun slaap en gezondheid?

Wie zijn de grootste snoozers?

Een recente Zweedse studie toonde aan dat jongeren en mensen met een laat chronotype, ook wel avondtypes, de grootste snoozers zijn. Mensen met dit biologische ritme slapen vaak later en hebben daardoor meer moeite met vroeg opstaan. Daarnaast werd een verband ontdekt tussen snoozegedrag en hoe hoog je scoort op consciëntieusheid, wat te maken heeft met hoe georganiseerd en doelgericht je bent. Bij een lagere score is de kans groter dat je regelmatig snoozet.¹ Ook vrouwen schijnen iets vaker te snoozen dan mannen.²

Veelgenoemde redenen om te snoozen zijn “te moe om op te staan”, “het voelt fijn” en “langzaam wakker worden”.¹

Wat doet snoozen met je lichaam?

• Verandering van slaapritme: in slaap vallen tijdens snoozen zorgt ervoor dat je steeds terugkeert naar een lichte slaapfase. Deze manier van gefragmenteerd slapen kan invloed hebben op de natuurlijke verdeling van je slaapfases, waardoor je in de ochtend voor het ontwaken vaker in lichtere slaap blijft. Hoewel dit nauwelijks effect lijkt te hebben op je slaapduur en slaperigheid overdag, is nog onduidelijk wat het betekent voor hoe herstellend je slaap uiteindelijk is.²
• Lichte stijging van rusthartslag: snoozers kunnen een hogere rusthartslag hebben. Waarschijnlijk komt dit door een subtiele stressreactie door de herhaaldelijke slaaponderbrekingen. Dit zou dan zorgen voor een activatie van je sympathische zenuwstelsel en mogelijk een iets minder rustige slaap.^2,3 Bovendien beschouwen we een verhoogde rusthartslag meestal als iets onwenselijks omdat dit op de lange termijn invloed kan hebben op je algehele welzijn.
• 6 minuten minder slaap: het effect van snoozen en de hierdoor gefragmenteerde slaap lijkt daarmee nauwelijks invloed te hebben op je slaapduur. Te weinig in elk geval om een verschil te merken in je dagelijks functioneren.¹

Wat doet snoozen met je geest?

• Mogelijke verzachting van slaapinertie: wanneer je met een suf en gedesoriënteerd gevoel wakker wordt, noemen we dit slaapinertie. Met snoozen help je mogelijk je lichaam zich iets geleidelijker aan te passen aan de waaktoestand, waardoor je er minder last van kan hebben.¹ Echter zijn er ook studies die een tegenovergesteld effect suggereren, dus dit verschilt misschien van persoon tot persoon.
• Wakker worden met een beter humeur: in een studie rapporteerden snoozers een positievere stemming direct na het ontwaken dan de mensen die direct opstaan. In negatieve stemming werd geen verschil waargenomen.³ De extra tijd die snoozen biedt om rustiger wakker te worden, heeft hier wellicht iets mee te maken.
• Waarschijnlijk geen aangetaste cognitieve prestaties: bang dat snoozen je focus verpest? Op een test die direct na ontwaken plaatsvond, scoorden snoozers net zo goed, en op sommige punten zelfs iets beter, dan niet-snoozers. Wakker worden met meerdere alarmen lijkt daarmee misschien toch minder effect te hebben op je cognitieve functies dan we vaak denken.¹

Is snoozen slecht voor je?

Op basis van recente studies lijkt snoozen misschien toch niet zo slecht als we aanvankelijk dachten. Maar gezond kunnen we het ook niet noemen. Je cognitieve prestaties en humeur direct na ontwaken mogen dan wel bespaard blijven, een gefragmenteerde slaap en hogere rusthartslag is niet per se iets om na te streven. Deze nadelen zijn misschien subtiel, maar zouden op de lange termijn je algehele welzijn kunnen beïnvloeden.

De wisselende geluiden vanuit de wetenschap kunnen ook betekenen dat het effect van snoozen echt per persoon verschilt en afhangt van hoe je ermee omgaat. Zo maakt het voor jou het proces van ontwaken misschien prettiger als je daar van nature moeite mee hebt, zoals dat vaak geldt voor avondtypes.

Maar het nodig hebben van meerdere alarmsignalen zou ook iets kunnen zeggen over je afhankelijkheid van externe hulpmiddelen. Dit is misschien niet direct schadelijk voor je, maar veelvuldig snoozen zou fysiologische processen zoals Cortisol Awakening Response (CAR) kunnen beïnvloeden.² Dit systeem helpt normaal gesproken bij een natuurlijke overgang van slaap naar waaktoestand. Maar dit is vooralsnog een hypothese.

Waar het uiteindelijk om draait is dat je snoozegedrag past bij je slaapbehoeftes en ochtendroutine, zonder dat dit je meer stress-situaties oplevert, en hoe verantwoord je ermee omgaat.

6 tips voor een betere ochtendroutine

Of je nu wel of niet van het snoozen bent, een goede ochtendroutine helpt je frisser en met een uitgeruster gevoel je dag te starten.

1. Snooze met mate: beginnen de wekkers in de telefoon eruit te zien als een eindeloze lijst tijdstippen? Spreek met jezelf een maximale snoozetijd af, bijvoorbeeld van 5 of 10 minuten waarbij je maximaal één of twee keer snoozet.
2. Overweeg een wake-up light: een lamp die zonsopgang simuleert kan je helpen op natuurlijkere wijze en geleidelijker te ontwaken, in plaats van abrupt door het geluid van je alarm.
3. Prioriteer je slaapduur: je natuurlijke ontwakingsmechanisme functioneert beter met voldoende slaap en rust, doorgaans tussen de 7 en 9 uur per nacht.
4. Zet je wekker strategisch: als je weet op welk moment je in een lichtere slaapfase bent, kun je inschatten wat het juiste moment is om je te laten wekken. Kijk bijvoorbeeld naar de gemiddelde duur van slaapcycli, of gebruik een app of slimme wekker om je slaap te tracken.
5. Werk aan je ochtendroutine: het aanleren van een vaste volgorde van activiteiten helpt je lichaam en geest om op ontspannen manier in actiemodus te komen. Denk aan een moment van mindfulness, rek- en strekoefeningen, of het opschrijven van je doelen voor de dag.
6. Streef naar een vast slaap-waakritme: zijn je bedtijd en wektijd elke dag hetzelfde en vermijd je grote verschillen tussen weekdagen en weekenden? Dan is de kans groot dat je op een gegeven moment vanzelf wakker wordt, nog voor je alarm gaat.

Tot slot: ochtendroutine en slaapkwaliteit belangrijker

De effecten van snoozen mogen dan per persoon verschillen, de voordelen van een goede slaapgewoonte is universeel. Doe daarom vooral wat past bij jouw behoeften en slaapritme. Wees bewust van je snoozegedrag en focus op een goede ochtendroutine en hoge slaapkwaliteit om energiek en zonder zorgen aan je dag te beginnen.

Meer advies nodig over slaap?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur