Foliumzuur nadelen: wat gebeurt er bij een te hoge inname?

Hoe is foliumzuur ontstaan?

Foliumzuur, ook bekend als de synthetische vorm van vitamine B11, is ontwikkeld in een laboratorium. In de jaren '30 ontdekte de onderzoeker Lucy Willis dat gistextract een bepaalde vorm van bloedarmoede bij zwangere vrouwen kon verhelpen.¹ Enkele jaren later werd duidelijk dat foliumzuur de werkzame stof was in deze behandeling.

Foliumzuur kreeg zijn naam toen wetenschappers ontdekten dat het ook uit spinaziebladeren kon worden geïsoleerd. 'Folium' betekent namelijk 'blad' in het Latijn. Enkele jaren daarna werd de chemische structuur van foliumzuur bepaald en kon het in het laboratorium worden gesynthetiseerd.

In de jaren 60 werd een verband gelegd tussen een laag foliumzuurgehalte en een verhoogd risico op neurale buisdefecten bij ongeboren baby’s.² Zo werd het belang van foliumzuur tijdens de zwangerschap ontdekt. Tegenwoordig luidt dan ook het advies om 400 microgram foliumzuur vanaf dat je zwanger wilt worden tot 10 weken van de zwangerschap. Bij neurale buisdefecten gaat er iets mis met de vorming van het centrale zenuwstelsel (bestaande uit hersenen en het ruggenmerg) van het ongeboren kind. Er zijn verschillende neurale buisdefecten, maar open ruggetje en open schedel komen het meest voor.

Waar foliumzuur nog meer goed voor is lees je in ons ander blog.

Verschillende vormen van vitamine B11

Vitamine B11 is een wateroplosbare vitamine die ons lichaam niet kan opslaan. Het is een essentiële vitamine wat betekent dat we deze voedingsstof via externe bronnen dienen binnen te krijgen. Er zijn verschillende vormen van vitamine B11:

Foliumzuur

Dit is de synthetische vorm van vitamine B11 die je tegenkomt in verrijkte voedingsmiddelen en voedingssupplementen. Het staat ook bekend onder de naam pteroylmonoglutaminezuur (PMG). Foliumzuur is een stabiele, geoxideerde vorm van vitamine B11, wat betekent dat het beter bestand is tegen zuurstof, licht en temperatuur. Zo blijft de werking van foliumzuur langer behouden.

Folaat

Dit is de natuurlijke vorm van vitamine B11 die voorkomt in voeding zoals groene bladgroenten, fruit, eieren, lever, noten en peulvruchten. Folaten verwijzen naar verschillende tetrahydrofolaat-afgeleiden. Folaten uit voeding zijn minder stabiel en kunnen snel verloren gaan bij het bewaren en bereiden van voedsel. Deze vormen zijn gevoeliger voor zuurstof, licht en temperatuur vergeleken met foliumzuur.

Bekijk ook onze top 10 voeding met foliumzuur.

5-MTHF (5-methyltetrahydrofolaat)

Dit is de biologisch actieve vorm van folaat die in voedingssupplementen en in kleine hoeveelheden in voeding te vinden is.³ Het grote voordeel van 5-MTHF is dat het direct door het lichaam gebruikt kan worden zonder dat er eerst een omzetting nodig is. Wanneer 5-MTHF wordt gekoppeld aan glucosaminezout in plaats van calciumzout, verbetert dit de stabiliteit, opneembaarheid en biologische beschikbaarheid van deze vorm.

Lees ook ons blog over de verschillen tussen water- en vetoplosbare vitamines.

De mogelijke nadelen van foliumzuur

Foliumzuur heeft vele voordelen, maar er zijn situaties waarin het gebruik van foliumzuur specifieke beperkingen of uitdagingen met zich mee kan brengen.

1. Maskeren lage vitamine B12 waarde

B-vitamines werken nauw samen en zijn afhankelijk van elkaar voor hun omzettingsprocessen. Zo zijn foliumzuur en vitamine B12 belangrijk voor de aanmaak van rode bloedcellen en ons cognitief functioneren.^4,5 Een hoog foliumzuurgehalte kan een lage waarde van vitamine B12 maskeren, waardoor dit mogelijk te laat wordt ontdekt.

Een studie gepubliceerd in de American Journal of Clinical Nutrition liet zien dat vooral de combinatie van een hoog foliumzuurgehalte en een lage vitamine B12 waarde de kans op bepaalde gezondheidsproblemen verhoogde.⁶ Dit maakt het belangrijk om de balans tussen deze twee B-vitamines goed in de gaten te houden, vooral als je overweegt foliumzuursupplementen te nemen. In een goede zwangerschapsmulti is hier al rekening mee gehouden.

Benieuwd naar wat een gezonde vitamine B12 waarde is? Vind het antwoord in ons eerder geschreven blog.

2. Langzame en inefficiënte omzetting

Zowel foliumzuur als folaat zijn vormen van vitamine B11 die het lichaam nog moet omzetten naar de biologische actieve vorm – 5-MTHF – voordat ze bruikbaar zijn. Dit omzettingsproces omvat meerdere stappen, waarbij foliumzuur extra stappen vereist vergeleken met folaten uit voeding (zie figuur 1).

Na absorptie moet foliumzuur eerst worden gereduceerd tot dihydrofolaat (DHF) en vervolgens tot tetrahydrofolaat (THF), in tegenstelling tot folaten uit voeding die directer worden omgezet. Daarna volgt de methylatiecyclus, waarin THF, met behulp van de actieve vormen van vitamine B6 en B12, wordt omgezet in 5-MTHF. Dit proces verloopt vaak langzaam en minder efficiënt.

Figuur 1: omzettingsproces foliumzuur en folaat.

3. Omzetting beïnvloedt door genmutaties

De omzetting van foliumzuur naar de actieve vorm, 5-MTHF, hangt niet alleen af van de aanwezigheid van andere B-vitamines, maar ook van bepaalde genen en enzymen:

• Het enzym dihydrofolaatreductase (DHFR) is nodig voor de omzetting van foliumzuur naar dihydrofolaat (DHF).
• Het enzym 5,10-methyleentetrahydrofolaatreductase (MTHFR) is cruciaal voor de omzetting van tetrahydrofolaat (THF) naar 5-MTHF.

De activiteit van deze enzymen wordt gereguleerd door genen. Genmutaties of variaties in het DHFR- en MTHFR-gen kunnen leiden tot verminderde enzymactiviteit, waardoor foliumzuur onvoldoende wordt omgezet naar de actieve vorm. MTHFR-genmutaties komen bij verschillende bevolkingsgroepen wereldwijd voor.⁷

Wanneer foliumzuur niet goed wordt omgezet, kan het zich ophopen in het bloed als niet-gemetaboliseerd foliumzuur, ook wel 'unmetabolized folic acid' (UMFA) genoemd.³ In een studie gepubliceerd in de Journal of Nutrition werd een verband gevonden tussen de hoeveelheid UMFA in het bloed en de totale inname van foliumzuur uit verrijkte voedingsmiddelen en supplementen.⁸

Folaat uit voeding wordt efficiënter omgezet in 5-MTHF dan foliumzuur, waardoor een groter deel effectief gebruikt kan worden door het lichaam.⁹

4. Verminderde opname van 5-MTHF

Niet omgezet foliumzuur kan de opname van 5-MTHF door endotheelcellen, de cellen die de binnenkant van de bloedvaten bekleden, verminderen.¹⁰ Dit komt waarschijnlijk doordat foliumzuur zich gemakkelijker bindt aan folaatreceptoren dan de natuurlijke folaten uit voeding.¹¹ Hierdoor wordt de wisselwerking tussen 5-MTHF en folaatreceptoren verstoord, wat nodig is voor het transport van 5-MTHF naar cellen.¹²

Wat gebeurt er bij een teveel aan foliumzuur?

Een te hoge inname van foliumzuur kan voorkomen door het gebruik van voedingssupplementen en verrijkte voedingsmiddelen. Een overschot aan foliumzuur uit natuurlijke voeding, waar folaat in zit, komt echter zelden voor en lijkt ook niet schadelijk te zijn voor de gezondheid.¹² De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft een veilige bovengrens voor foliumzuur vastgesteld op een dagelijkse inname van 1000 microgram foliumzuur uit supplementen.¹³

Te veel foliumzuur: bijwerkingen

Wanneer je foliumzuur te hoog is, kan dit verschillende bijwerkingen of gevolgen hebben, waaronder:^{6,14,15,16,17}

• Maag- en darmklachten
• Huidproblemen
• Een permanente beschadiging van de zenuwen door maskering van een lage waarde van vitamine B12
• Verminderde aanmaak van rode bloedcellen
• Afgenomen activiteit van het enzym MTHFR
• Mogelijke negatieve effecten van niet-gemetaboliseerd foliumzuur op het immuunsysteem en cognitief functioneren

Is het gevaarlijk om te veel vitamines en mineralen in te nemen? Ontdek het in ons eerder verschenen blog.

Waarom Vitakruid voor 5-MTHF kiest

Foliumzuur is een veelgebruikte en stabiele vorm van vitamine B11, maar niet iedereen kan deze synthetische variant even efficiënt omzetten. Dit kan resulteren in een minder effectieve opname van deze belangrijke voedingsstof.

Bij Vitakruid geven we daarom de voorkeur aan 5-MTHF, de vorm die direct bruikbaar is voor het lichaam zonder dat er een omzettingsproces nodig is. Dit zorgt ervoor dat de voedingsstof beter wordt opgenomen en gebruikt door het lichaam. Bovendien is deze vorm door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) erkend als een veilig en effectief alternatief voor synthetisch foliumzuur.¹⁸  Ook concludeert de EFSA dat er een oorzaak-gevolgrelatie is vastgesteld tussen het verhogen van de folaatstatus van de moeder door inname van supplementair folaat (400 mcg) en een verminderd risico op neurale buisdefecten.¹⁹ De bewering dat deze werking alleen is toebedeeld aan synthetisch foliumzuur is volgens de EFSA dus niet juist. 

Meer advies nodig over foliumzuur?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur