Wat is stress precies? Zo herken je het

Wat je op dit soort momenten voelt is acute stress. Deze momenten zijn vaak van korte duur en komen niet dagelijks voor, soms heb je gewoon van ‘die dagen’. Wat je op zulke momenten ervaart is niet per se slecht voor je. Sterker nog, in sommige opzichten kunnen ze zelfs je gezondheid ten goede komen. 

Wanneer je dit echter elke dag ervaart kan dat betekenen dat je last hebt van langdurige of chronische stress. De betekenis van deze soort kan op den duur schadelijk zijn voor je gezondheid wanneer je er niets aan doet. 

Wat is stress?

Stress is wat we definiëren als een normale biologische reactie op een potentieel gevaarlijke situatie. Wanneer je dit ervaart komen de hormonen cortisol, epinefrine en noradrenaline vrij. Deze reactie noemen we ook wel de vecht-of-vluchtreactie. De vecht-of-vluchtreactie stoomt je lichaam vliegensvlug klaar om de bedreiging aan te pakken of om ervoor te vluchten.

Wat doet stress met je lichaam?

Om dit mogelijk te maken worden sommige normale lichaamsfuncties, zoals je spijsvertering- en immuunsysteem, tijdelijk vertraagt. Het lichaam kan dan haar middelen concentreren op de ademhaling, doorbloeding, alertheid en je spieren voorbereiden om snel te reageren. Maar wat doet het met je lichaam?

De gevolgen van stress uiten zich in een vecht- vluchtreactie en hebben de volgende effecten op je lichaam:

• bloeddruk en hartslag stijgen
• ademhaling versnelt
• verhoogde spierspanning
• verhoogde staat van alertheid
• spijsvertering vertraagt
• immuunsysteem neemt af

Dit uit zich overigens niet alleen in lichamelijke gevolgen. Gebeurtenissen of factoren die deze reactie veroorzaken, noemen we stressors. Voorbeelden zijn schrikken van harde geluiden, een noodstop met de auto, enge momenten in films of spreken in het openbaar. Stress is dan ook niemand onbekend, maar wat de één stressvol vindt, kan iemand anders juist leuk vinden.

Is stress slecht?

Stress is niet per se slecht. Het heeft onze voorouders van jager-verzamelaars geholpen te overleven, en in de huidige maatschappij is het net zo belangrijk. Stress kan heel waardevol zijn wanneer het helpt een ongeluk te voorkomen, een deadline te halen of een goede sportprestatie neer te zetten.

Dit moet echter tijdelijk zijn. Als je eenmaal voorbij het vecht-of-vluchtmoment bent, vertragen je hartslag en ademhaling en ontspannen je spieren. In korte tijd keert je lichaam weer terug naar de natuurlijke staat zonder blijvende negatieve effecten. 

Wanneer dit niet gebeurt en je vaak of langdurig gestrest bent, kan dit op den duur negatieve fysieke en mentale gevolgen hebben. Dit laatste is helaas steeds vaker het geval. Zo ervaart in 2020 maar liefst 17 procent van de werknemers ernstige of langdurige stress en de gevolgen.¹

Gezien het leven nu eenmaal gaat zoals het gaat is het niet mogelijk om stress volledig te elimineren. Maar we kunnen leren om het te vermijden wanneer mogelijk en het te beheren wanneer het onvermijdelijk is.

Oorzaken van stress

Grote stressoren zijn onder meer slecht slapen, geldproblemen, werkproblemen, relatieconflicten en grote veranderingen in het leven, zoals het verlies van een geliefde. Kleinere, zoals woon-werkverkeer en gehaaste ochtenden, kunnen in de loop van de tijd ook oplopen. Leren hoe je bronnen van stress in je leven kunt herkennen, is de eerste stap om er beter mee om te gaan en teveel stress te voorkomen. Dit behandelden we aan de hand van 10 tips in het blog hoe leer ik omgaan met stress. 

De redenen waardoor stress wordt veroorzaakt zijn net zo divers als mensen zelf. Wat voor de één ontzettend stressvol kan zijn, is voor de ander een welkome uitdaging. De onderstaande oorzaken van stress zijn dan ook de stressoren die vaak voorkomen, maar zeker niet de enige redenen van stress.

Stress om gezondheid

Onder andere veroudering en een ongezond eetpatroon kunnen stress veroorzaken. Daarnaast kan het dragen van zorg voor een familielid van invloed zijn op je gemoedstoestand. Zo geeft bijvoorbeeld 1 op de 7 mantelzorgers aan de zorg voor familie of bekende zwaar of overbelastend te vinden.² Eerder gaven we 5 adviezen die je kunnen helpen bij de invloed van stress en vermoeidheid op je eetpatroon.

Persoonlijke overtuigingen

Argumenten over persoonlijke, religieuze of politieke overtuigingen kunnen een uitdaging zijn, vooral in situaties waarin je jezelf niet uit het conflict kunt verwijderen. Grote levensgebeurtenissen die ervoor zorgen dat je je eigen overtuigingen in twijfel trekt, kunnen ook stress veroorzaken. Dit geldt vooral als je overtuigingen anders zijn dan van de mensen die het dichtst bij je staan.

Levensveranderingen

De dood van een geliefde, een andere baan, en verhuizen zijn voorbeelden van grote levensveranderingen die stressvol kunnen zijn. Zelfs positieve veranderingen, zoals met pensioen gaan of trouwen kunnen een aanzienlijke hoeveelheid stress veroorzaken.

Geldzorgen

Financiële problemen zijn een veelvoorkomende bron van stress. Een hoge schuld, verlies van een baan, te hoge huur of het onvermogen om voor jezelf of gezin te zorgen kunnen je ernstig onder druk zetten. In een samenleving waar veel nadruk wordt gelegd op materiele zaken is financiële stress iets waar bijna iedereen zich mee kan identificeren.³

Werk gerelateerde stress

Een hoge werkdruk, niet lekker op je plek zitten of een conflict met je werkgever is een belangrijke bron van stress voor veel mensen. Zo gaven eind 2020 ongeveer 1,2 miljoen werknemers (15,7% van de werknemers in Nederland) aan dat zij chronische stressklachten hadden.⁴

Traumatische gebeurtenissen

Mensen die een traumatische gebeurtenis of levensbedreigende situatie hebben meegemaakt, leven vaak met langdurige of chronische stress. Dit kan bijvoorbeeld voortkomen na het overleven van een ernstig ongeluk, natuurramp of oorlog.

Tot slot

Het identificeren van de stressoren is de eerste stap in effectief stressmanagement van jouw lichaam. Nadat je weet wat jou stress bezorgt, dan kan je stappen ondernemen om deze weg te nemen of te vermijden. Verder is het belangrijk om gezonde leefstijlaanpassingen door te voeren. Een gezond lijf kan al veel meer aan dan een lichaam dat door een ongezond leefpatroon al onder druk staat. Een volwaardig uitgebalanceerd dieet, lichaamsbeweging en voldoende slaap zullen je helpen je kalmer en energieker te voelen. En onthoud; je bent niet alleen! Bij vragen over dit onderwerp mag je altijd contact op nemen met ons adviesteam via onze website.

Advies nodig over stress?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur