Wat is het verschil tussen HDL en LDL cholesterol?

Wat is cholesterol?

Cholesterol is een vetachtig stofje die door je bloed stroomt. Een groot deel daarvan maak je zelf aan in de lever, meestal in de juiste verhoudingen. De rest komt binnen via voeding zoals vlees, zuivel of eieren.

In je lichaam gaat het meestal over de twee bekendste soorten: HDL cholesterol en LDL cholesterol. Deze soorten — waar we zo meer over vertellen — hebben kleine deeltjes vet en eiwit die het mogelijk maken voor je lichaam om vetstoffen, zoals cholesterol, door je bloedbaan te vervoeren. Vetachtige stoffen en waterachtige stoffen mengen immers niet. Verpakt in deze zogenoemde lipoproteïnen, kan cholesterol door je hele lichaam reizen.

Ondanks dat het dus een lichaamseigen stof is, is de reputatie van cholesterol niet zo goed. Dat is op zich logisch, want in onderzoeken duikt het meestal op zodra er sprake is van risico’s voor de hart- en vaatgezondheid. Toch is die slechte reputatie niet altijd terecht.

Waarom is lichaamseigen cholesterol belangrijk?

Cholesterol heeft meerdere functies in je lichaam:¹

• Het geeft stabiliteit en flexibiliteit aan de membranen van vrijwel elke lichaamscel.
• Je hebt het nodig voor de aanmaak van hormonen, zoals oestrogenen, testosteron en cortisol.
• Het speelt ook een rol bij de aanmaak van galzuren, welke belangrijk zijn voor de vetvertering.
• In je huid wordt cholesterol omgezet in 7-dehydrocholesterol, waaruit vervolgens vitamine D kan worden gevormd wanneer je wordt blootgesteld aan zonlicht.

Cholesterol is dus onmisbaar voor allerlei lichaamsprocessen. Toch spreken we soms van “goed cholesterol” en “slecht cholesterol”. Hoe zit dat?

Wanneer is het dan niet goed?

Zodra er te veel LDL cholesterol rondcirkelt. Deze kan namelijk blijven plakken aan de wand van je bloedvaten, met als gevolg dat er ophopingen (plaques) kunnen ontstaan en ze nauwer kunnen worden.^1,2

Hoe kun je dit helpen voorkomen? Je leest het in onze blog Hoe een gezonde leefstijl je cholesterolwaarde verbetert.

Wat is HDL cholesterol?

HDL is de afkorting van ‘high-density lipoprotein’, een soort eiwit-vetmix met een hoge dichtheid die in je bloed drijft. Net als andere lipoproteïnen helpt het bij het transport van stoffen die niet zomaar oplossen in water, zoals cholesterol en andere vetdeeltjes.

Die transportfunctie is belangrijk. HDL zorgt ervoor dat cellen de bouwstoffen krijgen die ze nodig hebben om goed te functioneren. Zo ondersteunt HDL verschillende processen in je stofwisseling, waaronder de aanmaak van bepaalde hormonen. Dit doet het deels samen met andere eiwitten in je lichaam.³

Wat is LDL cholesterol?

LDL staat voor ‘low-density lipoprotein’, een deeltje dat ook bestaat uit eiwitten en vetten, maar dan met een lage dichtheid. LDL cholesterol gedraagt zich een beetje als een taxibusje voor cholesterol. De lever maakt het aan, waarna het door je bloed reist en cholesterol aflevert waar cellen het nodig hebben. Denk aan de opbouw van celmembranen en ook het aanmaken van bepaalde hormonen.^1,2 Naast LDL heb je overigens ook VLDL (very low-density lipoprotein). Deze vorm van cholesterol is minder bekend, maar ook belangrijk. VLDL vervoert vooral triglyceriden (een soort vet) vanuit de lever naar de rest van je lichaam. Een te hoge VLDL-waarde wordt, net als LDL, als ongunstig beschouwd.

Gaat het over het “goede cholesterol”, dan wordt daar meestal HDL mee bedoeld. Gaat het over het “slechte cholesterol”, dan zou dit LDL zijn. Maar wat maakt dat HDL en LDL dan zo van elkaar verschillen, als we beide soorten ook nodig hebben?

Waarom noemen we HDL het goede en LDL het slechte cholesterol?

• LDL cholesterol is dan wel nodig om cholesterol af te leveren waar het hoort, maar het zijn ook precies deze deeltjes die zo makkelijk blijven kleven aan je vaatwanden. Is je waarde van LDL langere tijd hoog, dan neemt de kans op plaquevorming toe.^1,2 In dat geval pompt je hart zich soms een ongeluk omdat je vaten niet meer zo soepel zijn.
• HDL cholesterol fungeert juist als een soort schoonmaker in je bloedbaan. Het kan een overschot aan cholesterol opruimen en weer terugbrengen naar je lever.⁴ Hierdoor heeft plaque minder kans en kunnen vernauwingen worden voorkomen. Onderzoekers brengen een hoog HDL in verband met een lagere kans op hart- en vaatziekten en zien het daarom als iets positiefs.¹

Cholesterol is dus niet per definitie iets slechts, en zelfs LDL cholesterol niet. Elk deeltje heeft een eigen belangrijke functie. Pas als er keer op keer meer LDL aanwezig is dan HDL kan opruimen, kunnen er vernauwingen ontstaan die de kans op hart- en vaatproblemen verhogen.^1,2

Wat zijn gezonde waarden?

Als je wilt weten hoe het ervoor staat met je cholesterol, komt daar meestal een bloedtest bij kijken. Zo’n test laat je totale cholesterol zien (dus LDL plus HDL), maar soms ook extra deeltjes zoals triglyceriden en non-HDL. Met die waarden kunnen ze dan via een formule je LDL cholesterol berekenen. Dat geeft een idee of je lichaam in balans is of wat uit koers raakt. Die normale waarden zien er ongeveer als volgt uit:⁵

Wat normale waarden voor LDL cholesterol zijn, is voor sommige mensen anders. Hieronder zie je naar welke waarden verschillende groepen zouden moeten streven:

Daarnaast zie je triglyceriden op je testuitslag het liefst onder de 2 mmol/L. En is voor de meeste mensen een non-HDL lager dan 3,8 mmol/L een normaal streefpunt.⁵

Lees ook onze blog Cholesterol verlagen: 6 x voeding passend binnen een cholesterol verlagend dieet.

Is de cholesterol ratio niet belangrijker?

Soms zie je de verhouding tussen totaalcholesterol en HDL voorbijkomen. Bijvoorbeeld dat die onder de 5 moet blijven. Dat klinkt logisch: als je totaalcholesterol flink oploopt in verhouding tot HDL, lijkt er misschien iets mis. Toch vertelt die cholesterol ratio waarde niet altijd het hele verhaal.

Je kunt een cholesterol ratio hebben die op papier prima lijkt, terwijl je LDL eigenlijk aan de hoge kant is. Of juist een wat ongunstige ratio hebben, maar met een heel laag LDL (wat eigenlijk best gunstig is).⁶

De cholesterol ratio is dus zeker bruikbaar, maar het apart beoordelen van LDL en HDL kan extra inzicht geven. Zo weet je direct of je LDL niet de spuigaten uitloopt, of je HDL wel goed genoeg is om de vaatwanden schoon te houden, en of de ratio daartussen echt past bij je risicoprofiel.⁶

Tot slot: de balans is alles

Cholesterol is in de basis een nuttige stof, maar je wilt niet dat het zich ophoopt in je aderen. Door je cholesterolwaarden af en toe te laten checken, krijg je inzicht in hoe het er bij jou voor staat. Als de verhouding zoek is, bijvoorbeeld door een hoog LDL- of laag HDL-cholesterol, dan kun je samen met je dokter bespreken hoe je dat kunt aanpakken. Hoe dan ook: cholesterol is geen vijand die je moet uitbannen. Het is vooral de balans die telt.

Wat is er nog meer waar of onwaar? Je leest het in onze blog Feiten en fabels over cholesterol.

Meer advies nodig over cholesterol?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Lead Customer Care