Vraag gratis advies aan
Doe de Vitaminetest
Waarom dromen we? Onderzoek en theorieën
Dromen zijn mysterieuze verschijnselen die we maar al te graag willen begrijpen. De een droomt heel veel of heeft zelfs nachtmerries, terwijl de ander ze niet onthoudt. In dit blog ontrafelen we verschillende vraagstukken over dromen aan de hand van onderzoek en theorieën.
Lees verder onder de afbeelding
Onderwerpen in dit artikel
- Wat zijn dromen?
- Wanneer droom je?
- Hoe lang duurt een droom?
- Waarom dromen we? 5 theorieën
- Factoren die invloed hebben op onze dromen
- Tot slot
Wat zijn dromen?
Dromen kun je het beste vergelijken met een film. We ervaren een reeks beelden, gedachten en emoties die een bepaald script volgen. De beelden zijn visueel, vaak in kleur en beweging. Maar ze kunnen ook geluiden, geuren, smaken en aanrakingen bevatten. Mensen, dieren, plekken en objecten komen er allemaal in voor. En het onmogelijke is mogelijk: je kunt vliegen of je broer is zwanger.
Onze hersenen creëren de beelden door signalen te mengen met herinneringen uit ons geheugen. De visuele cortex wordt geactiveerd (het hersengebied dat visuele prikkels waarneemt) waardoor we de beelden als levensecht ervaren. Andere delen van de hersenen zijn niet actief waardoor we geen controle hebben en ons niet bewust zijn wat we precies zien. Bovendien zijn onze spieren ontspannen, waardoor we onze dromen niet kunnen uitvoeren.1
Wat zijn lucide dromen?
Bij lucide dromen ben je je bewust van wat je droomt. Dit is een unieke ervaring die je de mogelijkheid geeft om je droom te sturen. Zo kun je bijvoorbeeld een nachtmerrie veranderen in een goede afloop. Niet iedereen heeft lucide dromen, maar je kunt het wel leren. Ze zijn niet gevaarlijk, maar ze kunnen wel intens zijn, je slaap verstoren en het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid doen vervagen.
Wanneer droom je?
Tijdens het slapen doorlopen je hersenen 4 verschillende slaapfasen, waarvan de laatste de REM-slaap is. REM staat voor “rapid eye movement” vanwege de snelle oogbewegingen die je tijdens deze fase maakt. Hoewel dromen ook in andere fasen voorkomen, komen levendige dromen vooral in de REM-slaap voor.2 Deze zijn vaak bizar en emotioneel geladen en hebben een verhaallijn. We hebben 4 tot 6 REM-slaap momenten per nacht.
Bekijk ook ons blog wat is REM-slaap en hoe deze te verbeteren.
Hoe lang duurt een droom?
De duur van je REM-slaap wordt langer naarmate de nacht vordert waardoor je in de uren voordat je wakker wordt meer droomt. Gemiddeld dromen mensen twee uur per nacht. Deze droomtijd varieert van enkele minuten tijdens de eerste helft van de nacht tot maximaal een uur in de laatste helft van de nacht.3
Wetenschappers weten nog niet hoe lang een droom precies duurt. Dit is moeilijk te onderzoeken, omdat het lastig is om te bepalen wanneer ze beginnen en eindigen.1 Bovendien vergeten we snel wat we gezien hebben, en is onze hersenactiviteit tijdens de REM-slaap langzamer dan wanneer we wakker zijn. Dit kan ervoor zorgen dat ze langer lijken te duren dan ze in werkelijkheid zijn.
Waarom dromen we? 5 theorieën
Hoewel de functie nog niet helemaal duidelijk is, zijn er verschillende theorieën over waarom we dromen.4,5,6,7 We bespreken 5 theorieën.
1. Verwerken van informatie en emoties
Dromen zijn een samensmelting van gebeurtenissen, herinneringen en informatie uit onze omgeving. Ze helpen ons om de gebeurtenissen van de dag te verwerken en onze emoties te begrijpen. Dit is belangrijk voor ons mentaal welzijn.
2. Versterken van je geheugen
Tijdens het dromen worden neurale paden versterkt tussen nieuwe herinneringen, oude herinneringen en opgeslagen informatie. Onbelangrijke herinneringen worden opgeruimd en belangrijke informatie wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen.
3. Verbeteren van probleemoplossend vermogen
In dromen zijn we minder gebonden aan de logica van het echte leven. Dit kan ons helpen om nieuwe inzichten te krijgen en om problemen op een creatieve manier op te lossen.
4. Voorbereiden op dreigende situaties.
In dromen zijn onze vecht- of vluchtreacties sneller. Hierdoor kunnen we leren hoe we om moeten gaan met dreigende situaties in het echte leven.
5. Onbewuste verlangens
Volgens de psychoanalyse van Sigmund Freud zijn dromen een weerspiegeling van onze onbewuste verlangens en angsten. Nachtmerries kunnen een teken zijn dat we mentaal uit balans zijn.
Factoren die invloed hebben op onze dromen
Sommigen beweren weinig of helemaal niet te dromen, maar in feite doe je dit elke nacht. Het kortetermijngeheugen is tijdens de REM-slaap niet geactiveerd, waardoor we ze niet of maar even herinneren.8 Beelden die meer indruk hebben gemaakt, lijken beter herinnerd te worden. Ook zijn er bepaalde factoren die invloed uitoefenen op wat we zien:
Stress en ingrijpende gebeurtenissen
Dit kan leiden tot negatievere beelden en nachtmerries.9 Stresshormonen zoals cortisol verstoren namelijk de hersenen. Hierdoor kunnen herinneringen niet goed worden opgeslagen en opgehaald tijdens een droom.10
Koffie en dromen
Cafeïne vertraagt en vermindert de REM-slaap en heeft zo invloed op onze dromen.11 Als de REM-slaap verstoord wordt, kunnen ze onrustiger zijn.
Alcohol
Ook het drinken van alcohol vermindert de REM-slaap en verstoort het verwerken van informatie en herinneringen. Dit kan voor onrustige beelden en nachtmerries zorgen.12
Meer over alcohol en slaap lees je in ons eerder geschreven blog.
De levensfase waarin je zit
De inhoud en frequentie van onze dromen veranderen met onze leeftijd.1 Jonge kinderen en ouderen dromen veel minder dan volwassenen. De ‘films’ van kinderen zijn vaak kort en simpel, en er zit nog geen verhaallijn in. Ouderen slapen minder diep en hebben een kortere REM-slaap. Ook onthouden zij ze minder goed, omdat de werking van het geheugen afneemt.13
Veel dromen door hormonen
Progesteron, dat in de tweede helft van de cyclus en tijdens de zwangerschap toeneemt, kan leiden tot meer gedetailleerde en levendige dromen.14 Je onthoudt ze ook beter, omdat je vaker wakker wordt.
Oestrogeen, dat de hele cyclus aanwezig is, zorgt ervoor dat je langer in REM-slaap bent en veel droomt.15 Nadeel is dat je ze minder goed onthoudt.
Tot slot
Dromen hebben een aantal belangrijke functies. Ze helpen ons om de indrukken van de dag te verwerken en ons geheugen te versterken. We weten er al veel over, maar er zijn ook nog veel mysteries. Hoe het precies in elkaar steekt, zullen we wellicht nooit helemaal begrijpen.
Referenties
- Nir, Y., & Tononi, G. (2010). Dreaming and the brain: from phenomenology to neurophysiology. Trends in Cognitive Sciences, 14(2), 88.
- Nieminen, J. O., Gosseries, O., Massimini, M., et al. (2016). Consciousness and cortical responsiveness: a within-state study during non-rapid eye movement sleep. Scientific Reports, 6, 30932.
- Sleep Foundation. How long do dreams last. Geraadpleegd op 29-09-2023.
- Peever, J., & Fuller, P. M. (2016). Neuroscience: A Distributed Neural Network Controls REM Sleep. Current Biology: CB, 26(1), R34–R35.
- Werner, G. G., Schabus, M., Blechert, J., & Wilhelm, F. H. (2021). Differential effects of REM sleep on emotional processing: initial evidence for increased short-term emotional responses and reduced long-term intrusive memories. Behavioral Sleep [...], 19(1), 83–98.
- Siegel, J. M. (2011). REM sleep: a biological and psychological paradox. Sleep Medicine Reviews, 15(3), 139–142.
- Freud, S. The Interpretation of Dreams (1900).
- Patel, A. K., Reddy V., & Araujo J. F. (2022). Physiology, sleep stages. StatPearls Publishing.
- Payne, J. D., & Nadel, L. (2004). Sleep, dreams, and memory consolidation: The role of the stress hormone cortisol. LearnMem, 11(6), 671-678.
- Schredl, M., Gilles, M., Wolf, I., et al. (2019). Nightmares and Stress: A Longitudinal Study. Journal of Clinical Sleep Medicine, 15(9) 1209-1215.
- Weibel, J., Lin, Y. S., & Landolt, H. P. (2021). Regular caffeine intake delays REM sleep promotion and attenuates sleep quality in healthy men. Journal of Biological Rhythms, 36(4), 384-394.
- Ma, C., Pavlova, M., Li, J. et al. (2018). Alcohol consumption and probable rapid eye movement sleep behavior disorder. Annals of Clinical and Translational Neurology, 5(10), 1176-1183.
- Trimbos. Kennis: […] ouderen. Geraadpleegd op 29-09-2023.
- Sharkey, K., Crawford, S., Kim, S. & Joffe, H. (2014). Objective sleep interruption and reproductive hormone dynamics in the menstrual cycle. Sleep Medicine, 15(6), 688-693.
- Manber, R., & Armitage R. (1999). Sex, steroids, and sleep: a review. Sleep, 22(5), 540-555.
