Vapen: hoe schadelijk is de e-sigaret voor je?

Wat is vapen?

Vapen is een relatief nieuwe manier van nicotinegebruik die de laatste jaren enorm aan populariteit heeft gewonnen. Bij vapen gebruik je een elektronische sigaret (ook wel e-sigaret of vape) om een vloeistof te verdampen en in te ademen. Anders dan bij traditionele sigaretten vindt er geen verbranding plaats, waardoor er geen rook maar damp ontstaat.

Een e-sigaret bestaat uit een batterij, verwarmingselement, reservoir voor de vloeistof en mondstuk. Wanneer je een trekje neemt of op een knop drukt, wordt de vloeistof in het reservoir verhit door het verwarmingselement. Dit creëert een damp die je vervolgens inhaleert. Anders dan bij een gewone sigaret bevat deze damp geen tabak maar vaak wel nicotine.

E-sigaretten zijn er in allerlei vormen en maten, van wegwerpmodellen tot herbruikbare varianten met navulbare tanks. Sommige lijken op traditionele sigaretten, terwijl anderen er meer uitzien als een pen of zelfs een klein elektronisch apparaat. Ook de smaakvariaties zijn eindeloos, van klassieke tabak tot fruitige en zoete smaken, wat ze aantrekkelijk maakt voor een breed publiek.

De aantrekkingskracht van e-sigaretten

De aantrekkingskracht van vapen is groot. Vooral onder de mensen die al roken en op zoek zijn naar een manier om hun rookgewoonte aan te passen of te verminderen, en jongeren.

Van roken naar vapen

Veel rokers zien vapen als een uitweg uit hun tabaksverslaving. En dat is niet zo gek. Je kunt nog steeds nicotine gebruiken, maar zonder al die schadelijke stoffen die vrijkomen bij het verbranden van tabak. Het voelt ook vertrouwd: je hebt nog steeds iets in je handen en brengt het naar je mond. Dit maakt de overstap een stuk makkelijker. Een groot pluspunt voor gebruikers is dat ze zelf kunnen bepalen hoeveel nicotine ze binnenkrijgen. Zo kun je, als je wilt, je afhankelijk langzaam afbouwen.

Lees ook ons blog over de gevolgen van roken voor je lichaam.

Populariteit onder jongeren

Ook jongeren raken steeds meer in de ban van vapen. Het afgelopen jaar heeft 1 op de 5 een e-sigaret geprobeerd, en zelfs sommige basisscholieren beginnen al.¹ De aantrekkingskracht zit in de lekkere smaakjes die de bittere nicotinesmaak maskeren en het 'coole' imago dat op sociale media wordt uitgedragen. Veel e-sigaretten zijn klein en makkelijk te verbergen, wat stiekem gebruik in de hand werkt.

Maar artsen maken zich hier grote zorgen over. Nicotine kan namelijk behoorlijk wat schade aanrichten in een jong brein, zelfs zonder de schadelijke stoffen van de traditionele sigaret.¹ En wie eenmaal verslaafd is aan de e-sigaret, stapt waarschijnlijk makkelijker over op de gewone sigaret.

Wat zit er in een vape en wat zijn de gevolgen?

Vapen lijkt misschien een veiliger alternatief voor roken, maar de ingrediënten en de gevolgen ervan mogen niet worden onderschat. De vloeistof in een vape (e-liquid) is een mix van verschillende ingrediënten die bij verhitting uiteenlopende effect kunnen hebben op je lichaam. Meestal gaat het om:

• Propyleenglycol
• Glycerine
• Nicotine
• Smaakstoffen

Als je deze vloeistoffen verhit, ontstaan er andere chemische verbindingen. Uit recent onderzoek blijkt dat deze stoffen behoorlijk slecht voor je gezondheid kunnen zijn.

Schadelijke stoffen in e-sigaretten

De damp die je inademt bij het vapen bevat verschillende schadelijke stoffen. Allereerst is er nicotine, een sterk verslavende stof die in de meeste e-liquids aanwezig is. Daarnaast kunnen propyleenglycol en glycerol, de andere stoffen in e-liquids, bij verhitting afbreken tot schadelijke aldehyden zoals formaldehyde en acroleïne.²

Maar dat is nog niet alles. Nieuw onderzoek uit 2024 bracht namelijk aan het licht dat vapen kan leiden tot blootstelling aan zware metalen zoals lood, cadmium en uranium, die vrijkomen uit de metalen onderdelen van de e-sigaret.³

Van zware metalen weten we dat ze zich kunnen ophopen in je lichaam en op lange termijn schadelijk zijn. Zo heeft lood een negatief effect op de intelligentie of ontwikkeling van het brein en bestaat er een verband tussen cadmium en verschillende soorten kanker.³ Het probleem is dat we nog niet precies weten hoeveel van deze stoffen je binnenkrijgt bij langdurig vapen.

Longen en luchtwegen

De fijne deeltjes in de damp van e-sigaretten dringen diep door in je longen wat kan leiden tot een verminderde longfunctie. Zo kunnen de aldehyden die ontstaan je luchtwegen beschadigen en zijn mogelijk kankerverwekkend.² Er zijn zelfs al gevallen bekend van jongeren die op de intensive care belanden met ernstige ademhalingsproblemen door vapen.³

Hersenontwikkeling van jongeren

Naast het verslavende effect, heeft nicotine invloed op de hersenontwikkeling, vooral bij jongeren. Dit kan leiden tot cognitieve en gedragsproblemen. Nicotine kan de aanmaak van nieuwe hersencellen verstoren en de verbindingen tussen hersendelen beïnvloeden, wat blijvende veranderingen in de hersenstructuur en -functie kan veroorzaken.⁴

Wat is slechter: roken of vapen?

Of nu roken of vapen slechter is, ligt ingewikkeld. Traditionele sigaretten bevatten teer, koolmonoxide en talloze andere schadelijke stoffen die ernstige schade aan je longen en hart kunnen veroorzaken. E-sigaretten missen deze stoffen, maar brengen andere risico’s mee, zoals schadelijke aldehyden en zware metalen. En natuurlijk nicotine – die is er in beide en is behoorlijk verslavend. Hoewel vapen misschien minder schadelijk lijkt, betekent dat niet dat het veilig is. Uiteindelijk is het waarschijnlijk het beste voor je gezondheid om zowel roken als vapen te vermijden.

Langetermijneffecten onbekend

Volgens het RIVM is een e-sigaret waarschijnlijk minder ongezond dan een gewone sigaret, hoewel op dat moment het nieuws over de zware metalen nog niet bekend leek te zijn. Vooralsnog zijn de langetermijneffecten van structureel vapen onbekend, maar het advies voor niet-rokers is duidelijk: Begin er niet aan. Rokers die willen stoppen, kunnen beter veiligere alternatieven zoeken zoals begeleide nicotinevervanging.^5,6

Lees ook meer over de gezondheidsvoordelen van stoppen met roken.

Tot slot: bescherm jezelf en je kinderen tegen schadelijk vapen

Als je zelf vapet, is stoppen de beste manier om jezelf te beschermen. Dat is niet altijd makkelijk, maar er zijn stappen die je kunt nemen. Begin bijvoorbeeld met het afbouwen naar vapen zonder nicotine. Let intussen goed op de kwaliteit van je producten en kies voor betrouwbare merken. Merk je klachten zoals hoesten of kortademigheid? Stop dan direct en praat met je huisarts. Hij of zij kan je ook helpen met een veilig stopplan.

Voor ouders: praat openlijk met je kinderen over de risico’s van vapen. Vertel eerlijk wat het is en waarom het schadelijk kan zijn. Maar luister ook naar hun kant van het verhaal en geef zelf het goede voorbeeld door niet te roken of te vapen. Daarnaast kan het helpen een oogje in het zeil te houden voor nieuwe vape-trends om signalen te herkennen, maar push je kinderen niet in de verdediging. Stimuleer in plaats daarvan gezonde bezigheden die ze écht leuk vinden. En mocht je kind toch experimenteren met vapen, reageer dan rustig. Bied je steun en zoek samen naar een oplossing, desnoods met professionele hulp.

Met de juiste kennis en ondersteuning werken we samen aan een gezondere toekomst en brengen we een generatie groot die de gevolgen van vapen begrijpt en de verleiding weerstaat.

Meer advies nodig over een gezonde leefstijl?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur