Overprikkeld? 6 tips om je zenuwstelsel te kalmeren

Wat betekent overprikkeld te zijn?

Overprikkeling treedt op wanneer je zenuwstelsel overspoeld raakt door te veel prikkels. Alles lijkt dan te luid of te fel, en je voelt je snel geïrriteerd, emotioneel en uitgeput. Hoewel overprikkeld raken een natuurlijke reactie van je lichaam op overbelasting is, kan het je leven gaan beheersen als je er niets mee doet.

Overprikkeling kan verschillende oorzaken hebben, zoals een drukke werkdag, een overweldigende omgeving, te veel sociale interacties of slaaptekort. Je lichaam en geest krijgen dan niet genoeg tijd om te herstellen van de constante stroom prikkels, wat zowel mentale als fysieke gevolgen kan hebben. Om je zenuwstelsel te kalmeren, is begrijpen wat de oorzaak is en wat er in je lichaam gebeurt de eerste stap.

Ben je op dit moment overprikkeld en op zoek naar manieren om te kalmeren? Ga dan rechtstreeks naar onze tips.

Het zenuwstelsel: balans tussen parasympatisch en sympathisch

Je zenuwstelsel bestaat uit twee belangrijke onderdelen: het parasympatische en het sympathische zenuwstelsel. Deze systemen werken samen om je lichaam in balans te houden en je te helpen reageren op verschillende situaties.

Het parasympatische zenuwstelsel, ook wel het "rest and digest" systeem, helpt je lichaam te ontspannen, bevordert de spijsvertering en ondersteunt herstel. Hierdoor dalen je hartslag en ademhaling en ontspannen je spieren.

Het sympathische zenuwstelsel, het "fight or flight" systeem, bereidt je lichaam voor op actie bij stress of gevaar. Het verhoogt je hartslag en ademhaling en spant je spieren aan, zodat je klaar bent om te reageren op de uitdaging die voor je ligt.

Normaal gesproken werken deze twee systemen in harmonie. Een natuurlijke balans zodat je lichaam goed kan reageren op uitdagingen en daarna terugkeert naar rust en herstel. Deze balans wordt mede mogelijk gemaakt door neurotransmitters, chemische boodschappers die signalen tussen zenuwcellen doorgeven.

Wat er gebeurt als je overprikkeld raakt

Als je zenuwstelsel overprikkeld raakt, wordt de balans tussen het parasympatische en sympathische systeem verstoord. Het sympathische zenuwstelsel blijft overactief, waardoor je lichaam voortdurend in een staat van verhoogde paraatheid verkeert. Hierdoor kan je parasympatische zenuwstelsel je lichaam niet goed tot rust brengen en laten herstellen.

Deze aanhoudende activatie put je zenuwstelsel langzaam maar zeker uit, omdat je lichaam en geest niet de kans krijgen om bij te tanken. Je wordt steeds gevoeliger voor prikkels en het wordt moeilijker om te ontspannen. Als deze disbalans te lang aanhoudt, kan het serieuze gevolgen hebben voor je welzijn en dagelijks functioneren.¹

Wat merk je als je overprikkeld bent?

Overprikkeling kan invloed hebben op vele aspecten van je leven, zoals je gevoelens, gedachten, mentale gesteldheid en lichamelijke reacties. Hierdoor kan het lastiger worden om dagelijkse taken uit te voeren. Wat zijn kenmerken van een overprikkeld zenuwstelsel?^2,3,4

Emotioneel:

• Prikkelbaarheid, een kort lontje
• Stemmingswisselingen
• Angstigheid
• Verdriet zonder duidelijke reden

Cognitief:

• Moeite met concentreren
• Vergeetachtigheid
• Moeite met gedachten ordenen

Mentaal:

• Mentale uitputting
• Overweldigd zijn door eenvoudige taken
• Moeilijk beslissingen nemen

Fysiek:

• Hoge hartslag, zelfs in rust
• Hoofdpijn
• Gespannen spieren
• Algehele vermoeidheid
• Maag- darmongemakken
• Slaapproblemen

Als meerdere van deze symptomen je dagelijks leven belemmeren, kan overprikkeld zijn een zware last zijn en het gevoel geven dat je de controle verliest.

Zenuwstelsel overbelast: wat doet dat op de lange termijn?

Wanneer je parasympatische zenuwstelsel continu op volle toeren draait, maakt je lichaam te veel van het stresshormoon cortisol aan. Een beetje is prima en helpt je lichaam reageren op stress, maar wanneer het chronisch verhoogd is, kan het schadelijk zijn.^5,6

Zo kan overmatig cortisol leiden tot veranderingen in je hersenen, vooral in gebieden die belangrijk zijn voor emotieregulatie, geheugen en leren. Dit kan je op den duur gevoeliger maken voor stemmingsproblemen en cognitieve achteruitgang. Maar daar blijft het niet bij: chronisch overprikkeld zijn kan ook je immuunsysteem aantasten en je vatbaarder maken. Langdurige stress, met hoge hartslag en bloeddruk, is bovendien belastend voor je hart- en vaatstelsel.^2,5,6,7,8

Ook je hormoonhuishouding en stofwisseling kunnen ontregelen door een overbelast zenuwstelsel.^6,7,8 Al deze factoren samen hebben een serieuze impact op je algehele gezondheid en welzijn. Zonder kans op herstel raak je uitgeput en vatbaar voor allerlei (chronische) gezondheidsproblemen.

Wat is de rol van de nervus vagus?

De nervus vagus, ook wel de "zwervende zenuw" genoemd, kan het parasympatische zenuwstelsel activeren. Hij fungeert als een brug tussen je hersenen en lichaam, van je hersenstam via je nek en borst naar je buikholte, en is verbonden met verschillende organen.

Wanneer de nervus vagus gestimuleerd wordt, stuurt hij signalen naar specifieke hersengebieden. Door de activiteit van de amygdala, betrokken bij emotionele reacties, te verminderen wordt het sympathische zenuwstelsel geremd. Tegelijkertijd stimuleert de nervus vagus gebieden in de hersenstam die vitale functies reguleren, waardoor het parasympathische systeem geactiveerd wordt.

Zo speelt de nervus vagus een grote rol bij het reguleren van de balans tussen het parasympatische en sympathische zenuwstelsel. Stimulatie ervan kan je helpen rust en ontspanning te vinden wanneer je gestrest of overprikkeld bent. En het goede nieuws is: je kunt hier zelf aan bijdragen!9

6 tips: zo kun je een overprikkeld zenuwstelsel kalmeren

Probeer deze technieken uit en kijk welke het beste werkt om jouw overbelaste zenuwstelsel te herstellen:

1. Diafragmatische ademhaling: adem diep in door je buik uit te zetten en je middenrif te laten zakken. Leg één hand op je borst en de andere op je buik. Voel hoe je buik uitzet bij het inademen en weer inzakt bij het uitademen. Probeer 4 tellen (door de neus) in te ademen, 2 tellen de adem vast te houden en vervolgens 6 tellen (door de neus) uit te ademen. Herhaal dit enkele minuten.^9,10

2. Zingen of neuriën: de spieren in je keel en nek zijn verbonden met de nervus vagus. Zing hardop mee met je favoriete nummers, neurie een rustgevend deuntje, of maak de OHM klank (ook wel OM of AUM), wat trillingen creëert.^11,12

3. Luister naar binaural beats: binaural beats zijn speciale geluidsopnames die bestaan uit twee tonen met verschillende frequenties voor elk oor. Zoek online naar ‘binaural beats voor ontspanning’ en luister met een koptelefoon voor het beste effect bij een overprikkeld zenuwstelsel.

Lees ook onze blog over waar binaural beats nog meer goed voor kunnen zijn!

4. Probeer yoga of meditatie: yogahoudingen, zoals de kindhouding (balasana), de kat-koe (marjaryasana/bitilasana) of de liggende twist (jathara parivartanasana), hebben ook bewezen effecten. Net als meditatie waarbij je op je ademhaling focust.⁹

5. Zelfmassage: masseer zachtjes je slapen, kaakspieren en de drukpunten aan de basis van je schedel of gebruik een massageapparaat.¹³

6. Gebruik koud water: dompel je gezicht in koud water of maak een washand nat met koud water en leg deze in je nek.¹⁴

Tot slot: luister naar je lichaam en geef jezelf de tijd

Voortdurend overprikkeld zijn is een zware last voor je fysieke en mentale gezondheid, maar gelukkig zijn er manieren om je zenuwstelsel te kalmeren. Leer luisteren naar je lichaam en experimenteer met verschillende technieken om je parasympatische zenuwstelsel te herstellen. Met consistentie en toewijding win je de controle terug over je welzijn en geniet je van een evenwichtiger leven.

Meer advies nodig over je gemoedstoestand?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur