Natuurlijke anticonceptie: hoe betrouwbaar is het?

De vruchtbare periode van de vrouw

De vruchtbare periode van een vrouw is de tijd waarin ze zwanger kan raken. Deze periode begint ongeveer 5 dagen voor de eisprong en eindigt ongeveer 24 uur na de eisprong. Bij vrouwen met een regelmatige menstruatiecyclus vindt er elke maand een eisprong plaats.

De eisprong is het moment waarop een rijpe eicel uit een van de eierstokken vrijkomt. Een eicel kan slechts 12 tot 24 uur bevrucht worden, maar sperma kan tot wel 5 dagen in de baarmoeder en eileiders overleven.¹ Onbeschermde seks in de periode voor je eisprong kan daarom leiden tot een zwangerschap.² De vruchtbare periode duurt ongeveer 6 dagen.

De geslachtshormonen spelen een grote rol in de voorbereiding van het lichaam op een mogelijke zwangerschap:

• Een toename van estradiol (een type oestrogeen) zorgt ervoor dat de eicel in de eierstokken en de baarmoederwand groeit. Als dit eitje volgroeit is, neemt het luteïniserend hormoon (LH) toe en vindt er een eisprong plaats waarbij een zaadcel het eitje kan bevruchten.
• Na de eisprong neemt het hormoon progesteron toe wat de baarmoederwand doet verdikken voor de innesteling van de bevruchte eicel.

Vindt er geen bevruchting plaats dan neemt het estradiol en progesteron weer af en het verdikte baarmoederweefsel wordt met de onbevruchte eicel uitgescheiden tijdens de menstruatie.

Lees meer over de verschillende fases van de menstruatiecyclus of over progesteron en de luteale fase in onze eerder verschenen blogs.

De meest bekende vormen van anticonceptie

Om een zwangerschap te voorkomen zijn er allerlei vormen van anticonceptie ontwikkeld. De meest bekende vormen van anticonceptie zijn:

• De anticonceptiepil of combinatiepil bestaat uit een synthetische vorm van progesteron en estradiol. Deze hormonen vertonen een gelijkenis met onze eigen hormonen waardoor we deze zelf minder aanmaken. Zo blijft je hormoonspiegel altijd laag en stabiel wat ervoor zorgt dat er geen eicel kan groeien en de ovulatie uitblijft. Ook zorgt de pil ervoor dat innesteling niet mogelijk is en dat sperma minder makkelijk de baarmoeder kan binnenkomen.
• De hormoonspiraal geeft enkel een synthetische vorm van progesteron af. Een eisprong is daarom wel mogelijk, maar de baarmoederwand verdikt niet waardoor er geen innesteling van een bevruchte eicel kan plaatsvinden. Bij het gebruik van het hormoonspiraal kan de menstruatie afnemen of zelfs helemaal stoppen.
• De koperspiraal bevat geen hormonen, maar zorgt ervoor dat zaadcellen inactief worden en er geen bevruchting kan plaatsvinden. Ook een verandering in het baarmoederslijmvlies voorkomt de eventuele innesteling van een bevruchte eicel. Menstruaties kunnen heviger en zwaarder worden.
• Een condoom is een hoesje van rubber dat de zaadcellen opvangt en voorkomt dat deze in de vagina terechtkomen. Bovendien beschermt het condoom tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) en vormt daarom een goede aanvulling op andere anticonceptie.

Wat is natuurlijke anticonceptie?

Natuurlijke anticonceptie is een methode om zwangerschap te voorkomen zonder het gebruik van hormonale middelen. In plaats daarvan wordt de cyclus van de vrouw bijgehouden om de vruchtbare dagen in kaart te brengen. Op deze dagen wordt onbeschermde seks vermeden door het gebruik van een condoom of door periodieke onthouding.

Je kunt je menstruatiecyclus bijhouden met een app zoals Flo en Clue of met een cyclus tracker zoals Ladycomp en Daysy. Apps bepalen je vruchtbare dagen door te kijken naar de lengte van je menstruatiecyclus en de totale dagen dat je ongesteld bent. Op basis van deze gegevens maken ze een inschatting van de dag waarop de ovulatie plaatsvindt.

Cyclustrackers maken gebruik van je basale lichaamstemperatuur – je lichaamstemperatuur vlak na het wakker worden. Tijdens de eisprong stijgt je lichaamstemperatuur lichtjes. Daarnaast gebruiken ze een intern algoritme gebaseerd op de gegevens van miljoenen menstruatiecycli van vrouwen, inclusief de informatie over je eigen voorgaande cycli.

Bekijk ook ons blog over hoe je je ovulatie kunt berekenen.

Waarom kiezen voor natuurlijke anticonceptie?

Veelvoorkomende redenen voor het kiezen van natuurlijke anticonceptie is om beter inzicht te krijgen in het eigen lichaam en de menstruatiecyclus, het vermijden van hormonen en eventuele bijwerkingen, vanwege religieuze overwegingen of uit respect voor natuurlijke processen in het lichaam.

De mogelijke nadelen van de pil

In Nederland gebruiken ongeveer 2 miljoenen vrouwen de anticonceptiepil.³ De meest voornaamste reden is om zwangerschap te voorkomen, maar de pil wordt ook vaak voorgeschreven bij hevige menstruaties, een onregelmatige cyclus of onzuivere huid. Toch zitten er ook een aantal nadelen aan het gebruik van de pil. We bespreken hieronder de belangrijkste.

• Maskeert onderliggende problemen. Bij sommige vrouwen kan de pil helpen bij het reguleren van de menstruatie of het verhelpen van een onzuivere huid, maar vaak keren deze klachten terug bij het stoppen met de pil.
• Bijwerkingen van de pil. Stemmingswisselingen, gewichtstoename, hoofdpijn, gevoelige borsten, misselijkheid en buikpijn, een verlaagd libido en een onzuivere huid.3 In zeldzame gevallen kunnen er bloedstolsels en abnormale celgroei ontstaan.
• Niet direct omkeerbaar. Op het moment dat je stopt met de pil kan het voorkomen dat het even duurt voordat de normale menstruatiecyclus weer terugkeert.
• Uitputting voedingsstoffen. Het gebruik van de pil kan zorgen voor verlaagde niveaus van nutriënten zoals magnesium, B-vitaminen, zink en de antioxidanten vitamine C, vitamine E en selenium.⁴
• Beschermt niet tegen SOA’s.

Hoe betrouwbaar is natuurlijke anticonceptie?

Er is geen enkele vorm van anticonceptie die 100% betrouwbaar is in het voorkomen van zwangerschap. Alle anticonceptiemethoden hebben een bepaald foutpercentage, zelfs bij perfect gebruik.

Menselijke fouten kunnen optreden, zoals het vergeten van een pil, het onjuist plaatsen van een condoom, of het niet consequent volgen van instructies. Daarnaast reageert het lichaam van elke persoon anders op anticonceptiemethoden.

Zelfs de meest effectieve methoden, zoals het spiraaltje of sterilisatie, hebben nog steeds een kleine kans op zwangerschap (zie tabel 1). Bij perfect gebruik kan natuurlijke anticonceptie betrouwbaar zijn, maar de kans of foutief gebruik is ook hoog.

Tabel 1: betrouwbaarheid van verschillende anticonceptie vormen.⁵
*Niet genoeg data beschikbaar. Percentages zijn afgeleid uit klinische onderzoeken.

Foutief gebruik van natuurlijke anticonceptie

Natuurlijke anticonceptiemethoden kunnen effectief zijn als ze met zorg en consistentie worden toegepast. In de praktijk zitten er echter een aantal haken en ogen om hiermee een zwangerschap te voorkomen:

• Factoren zoals alcohol, roken, slaaptekort, stress en ziekte hebben invloed op je lichaamstemperatuur.
• Het meten van je lichaamstemperatuur dient consequent uitgevoerd te worden; idealiter elke dag op hetzelfde tijdstip na het wakker worden.
• Bij vrouwen met onregelmatige cycli kan het moeilijker zijn om vruchtbare dagen nauwkeurig te bepalen.
• Het duurt een tijdje voordat je je menstruatiecyclus en je vruchtbare dagen goed leert kennen.

Lees ook onze blogs over wat een normale lichaamstemperatuur is en eten volgens je menstruatiecyclus.

Tot slot: neem een weloverwogen besluit

Natuurlijke anticonceptie is een minder betrouwbare methode dan hormonale anticonceptie of mechanische anticonceptie. Als je natuurlijke anticonceptie wilt toepassen, is het belangrijk dat je goed je lichaam kent en discipline hebt om de methode correct toe te passen. Je moet je cyclus nauwkeurig bijhouden en in staat zijn om je vruchtbare dagen te herkennen. Aan jou de keus!

Advies nodig over zwangerschap?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur