Concentratieproblemen? 8 tips om je beter te concentreren

Uit een publicatie van het RIVM blijkt dat steeds meer mensen de afgelopen jaren kampen met concentratieproblemen. Een mogelijke verklaring hiervoor zou de corona pandemie kunnen zijn. Zo is bekend dat een periode waarin je veel onzekerheid ervaart, bij kan dragen aan allerlei cognitieve veranderingen.¹ Ook onder jongeren lijken zich vergelijkbare trends voort te doen, al spelen daar vaak andere oorzaken mee, zoals sociale media.² Maar wanneer wordt moeite met concentreren echt een probleem?

Wat zijn concentratieproblemen?

Iedereen raakt weleens afgeleid of zit even te dagdromen wanneer ze zich zouden moeten concentreren op de taak die voor hen ligt. Concentratieproblemen gaan echter vaak nog een stap verder: je gedachten blijven afdwalen, hoe hard je ook probeert. Zelfs de simpelste taken voelen zwaar tot het punt waarop het voelt alsof je de controle over je aandacht verliest. Dit heeft niet alleen gevolgen voor je mentale welzijn, maar ook voor je schoolresultaten, werk en elk ander aspect van je leven.

Hoe herken je concentratieproblemen?

Concentratieproblemen kunnen voor iedereen anders zijn, maar wat ze gemeen hebben, is dat ze vaak lang aanhouden en merkbare invloed hebben op je dagelijkse leven. Hier zijn een aantal signalen die je misschien herkent:³

• Vergeetachtigheid: je kunt moeite hebben om dingen te onthouden die net zijn gebeurd, zoals wat je hebt gelezen of gehoord, of waar je je sleutels hebt neergelegd.
• Onrust: je kunt niet goed stilzitten en je gedachten gaan alle kanten op.
• Moeite met helder denken: gesprekken volgen en simpele antwoorden geven gaan bijvoorbeeld moeizaam.
• Korte spanningsboog: als het even lukt om je te concentreren, ben je snel weer afgeleid door bijvoorbeeld geluiden, bewegingen of je eigen gedachten.
• Keuzestress: het lukt je minder goed of je doet er langer over om (zelfs eenvoudige) beslissingen te nemen.
• Ingewikkelde taken lukken niet: wanneer iets uit meerdere stappen bestaat, kan dit je overweldigen.
• Weinig energie: je voelt je zowel fysiek als mentaal snel uitgeput.
• Slordige fouten: je maakt vaker onnodige fouten, ook tijdens routineklusjes.

Bepaalde omgevingen met veel prikkels, zoals een drukke werkplek, kunnen je problemen verergeren. Ook collega’s, vrienden of familie kunnen het opmerken en zeggen misschien dat je verstrooid lijkt. Als één of meer van deze signalen je bekend voorkomen, is het goed om te onderzoeken waar ze vandaan komen.

Welke factoren houden verband met concentratieproblemen?

Neurotransmitters

Zenuwcellen in je hersenen communiceren met elkaar via neurotransmitters. Deze stoffen geven signalen door waarmee ze onder andere aandacht en motivatie mogelijk maken. Dopamine zorgt bijvoorbeeld voor de motivatie die nodig is om taken te vervullen en noradrenaline helpt je alert te zijn. Maar als deze boodschappers uit balans raken, beïnvloedt dit ook de functies die zij mogelijk maken, zoals je vermogen om te concentreren. Zo’n disbalans kent bovendien allerlei oorzaken, zoals ongezonde voeding, aanhoudende stress en zelfs medicijngebruik.

Meer leren over jouw neurotransmitters? Doe onze neurotransmittertest.

Voedingskeuzes

Je hersenen hebben energie, vitaminen en mineralen uit voeding nodig om hun functies goed uit te kunnen voeren. Zo zijn B-vitamines nodig voor het aanmaken van verschillende neurotransmitters, en is omega 3-vetzuur DHA (docosahexaeenzuur) essentieel voor een optimale hersenfunctie. Lage niveaus van omega-3 vetzuur DHA worden dan ook wel in verband gebracht met problemen bij leren.⁴

Tegelijk kan suikerrijke voeding zorgen voor pieken en dalen in je energie, waardoor je hersenen minder efficiënt kunnen werken.⁵ Ook kan zelfs een lichte mate van uitdroging tijdelijk je hersenfuncties aantasten.⁶

Stress-situaties en prikkels

Waar kortdurende stress kan zorgen voor een tijdelijke verbetering van de concentratie, heeft aanhoudende stress juist een tegenovergesteld effect. Dit heeft te maken met het hormoon cortisol, dat je lichaam aanmaakt om te kunnen omgaan met de stresssituatie. Je hersenen hebben echter tijd nodig om te herstellen na zo’n gebeurtenis. Wanneer je langere tijd stress ervaart, krijgt het hier de kans niet voor. Je hippocampus raakt overbelast door de constante blootstelling aan cortisol, wat direct invloed heeft op je geheugen en leervermogen.⁷

Daarnaast bestaat er een connectie tussen prikkelverwerking en stress. Hoewel het precieze verband nog niet volledig duidelijk is, kunnen een drukke werkruimte, achtergrondgeluiden of notificaties op telefoon je dan al snel teveel worden en je concentratievermogen verminderen.⁸

Bekijk ook onze tips om het stresshormoon cortisol te beheersen.

Slaap

Tijdens je slaap vinden er allerlei herstelprocessen plaats, ook in de hersenen. Informatie van de dag wordt verwerkt, afvalstoffen worden afgevoerd en je wordt voorbereid op de volgende dag ze. Dankzij dit proces kun je weer scherp en alert zijn en omgaan met nieuwe cognitieve uitdagingen. Maar wanneer iets de kwaliteit of duur van je slaap verstoort, raakt dit het vermogen van je hersenen om goed te herstellen, zelfs al na één nacht. Hierdoor kunnen ze hun functies minder goed uitvoeren, wat kan zorgen voor een afname van het concentratievermogen, helder denken, en geheugen.⁹

Waarom treft het steeds meer kinderen?

Tegenwoordig groeien kinderen op met meer prikkels dan eerdere generaties. Vooral digitale prikkels en sociale media zorgen voor een wereld vol afleidingen, met een overvloed aan platforms die inspelen op beloningsmechanismen in de hersenen. Met hapklare content (denk aan TikTok, Instagram Reels en YouTube Shorts) bieden ze een constante stroom van nieuwe content die de jonge hersenen blijven prikkelen.

Deze vormen van media maken de hersenen van kinderen beter in snel schakelen tussen korte momenten van concentratie, maar gaan wel ten koste van hun vermogen om zich voor langere tijd te kunnen concentreren. De concentratieboog neemt af, informatie verwerken en opslaan gaat moeizamer en andere cognitieve functies worden aangetast. Wat de gevolgen hiervan op de lange termijn zijn, zal nog moeten blijken.

8 tips bij concentratieproblemen

1. Creëer een vast slaapritme: je hersenen hebben voldoende rust nodig om te functioneren. Voor tips voor een goede nachtrust kun je terecht in onze kennisbank.
2. Eet voeding voor je hersenen: voeding voorziet je hersenen van energie en levert bouwstoffen voor neurotransmitters. Ontdek 10 x voeding voor de hersenen in ons eerdere blog.
3. Verminder afleiding: een taak die je concentratie vraagt? Leg je telefoon weg en draag bijvoorbeeld een noise cancelling koptelefoon om niet gestoord te worden door notificaties en omgevingsgeluiden.
4. Maak elke dag tijd vrij voor beweging: regelmatig bewegen heeft een duidelijke relatie met een verbeterde hersenfunctie, zowel op korte termijn als lange termijn volgens onderzoek.10 Kies vooral iets wat je leuk vindt en makkelijk volhoudt.
5. Drink meer water: je hersenen hebben voldoende water nodig om te functioneren, drink daarom ten minste 1,5 tot 2 liter per dag.
6. Doe een dopamine detox: ook wel een digitale detox. Dit kan je helpen een gezond evenwicht te vinden in de overvloed aan dagelijkse prikkels.
7. Pak stress aan: kijk wat er nodig is voor minder stress-situaties in je leven. In ons eerder verschenen blog leer je hoe je dit doet.
8. Plan pauzes met rustgevende activiteiten: activiteiten zoals meditatie, ademhalingsoefeningen of tijd doorbrengen in de natuur geven je hersenen een onderbreking van prikkels, waardoor je daarna weer beter je aandacht kunt richten.

Tot slot: concentreren kun je leren?

De uitdaging om je optimaal te concentreren is groter dan ooit. Je hersenen zijn immers niet ontworpen voor de hoeveelheid afleiding en prikkels van tegenwoordig. Gelukkig kun je wel iets doen aan je concentratieproblemen. Als je begrijpt waar de oorzaak ligt en wat er nodig is voor herstel, wordt concentreren een vaardigheid die iedereen kan trainen.

Meer advies nodig over concentreren?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur