Biologisch beschikbaar & opneembaarheid: wat zijn de verschillen?

Onderzoek wijst uit dat ruim 43% van de volwassen Nederlanders supplementen gebruiken. Hierbij is het percentage vrouwen hoger dan het aantal mannen.¹ En de supplementenmarkt maakt van deze groep gretig gebruik. De supplementenmarkt is een industrie waar nieuwe supplementen en bedrijven als paddenstoelen de grond uitschieten. En geloof het of niet, er zit énorm veel verschil tussen de verschillende supplementen die op deze markt verkrijgbaar zijn. 

In een snelgroeiende industrie als deze is het daarom noodzaak om kennis op te doen. Want wanneer is een supplement eigenlijk echt goed opneembaar? En wat is het verschil met biologisch beschikbaar? We vertellen je het allemaal in dit blog. Lees snel verder!

Hoe worden nutriënten opgenomen in het lichaam?

Actieve opname via het maag-darmstelsel 

De spijsvertering is een belangrijk onderdeel voor de opname van nutriënten. Wanneer we een maaltijd eten, begint de vertering al in de mond. Je kauwt het eten en enzymen in je speeksel maken een begin met de vertering. Vervolgens gaat de voedselbolus via de slokdarm naar de maag waar maagzuur en allerlei enzymen de voeding verder afbreken tot kleine partjes. De kleine stukjes geeft je maag af aan je darmwand waar het vervolgens in je bloedbaan komt. Opname (ook wel absorptie genoemd) is de route die een supplement volgt tot in de bloedcirculatie.

Wanneer je supplementen slikt, sla je de mondvertering over (met uitzondering van kauw- en zuigtabletten natuurlijk). De tablet of capsule komt in de maag terecht, waar het zich moet verweren tegen het maagzuur. 

Voor de opname van vitamines en mineralen is het belangrijk dat dit proces goed verloopt. Om dit uit te leggen nemen we vitamine B12 als voorbeeld. Bij de actieve opname van vitamine B12 is er namelijk een speciaal eiwit belangrijk. Dit eiwit is aanwezig in het maagsap, bindt zich aan B12 en begeleidt het nutriënt naar de dunne darm waar de opname plaatsvindt. De actieve opname is efficiënt, maar tegelijkertijd een complex proces en verloopt niet bij iedereen even goed. Bij ouderdom of een verminderde maagfunctie neemt het speciale eiwit namelijk af. 

Passieve diffusie voor directe beschikbaarheid 

Naast actieve opname via ons maag-darmstelsel, kennen we ook passieve diffusie. Dit betekent dat stofjes via de slijmvliezen in de mond opgenomen worden. Een smelttablet van bijvoorbeeld vitamine B12 neemt je lichaam dus direct op en komt terecht in je bloed. Het voordeel hiervan is dat het de darmen en de lever overslaat en direct beschikbaar is om te gebruiken.

Wat betekent biologisch beschikbaar? 

Biologische beschikbaarheid

Naast opname laten we je kennis maken met biologische beschikbaarheid. Om direct de verwarring uit de lucht te helpen: biologische beschikbaarheid heeft niets te maken met biologisch of een biologisch keurmerk. Wanneer een product biologisch is, houdt men onder andere rekening met milieu en dierenwelzijn. Je herkent een product bijvoorbeeld aan een biologisch keurmerk (EKO, Europees Biologisch en Demeter). 

Biologisch beschikbaar gaat echter over de mate waarin lichaamscellen de stoffen of nutriënten goed opnemen. De exacte definitie luidt als volgt: het percentage van een toegediende stof dat onveranderd de bloedbaan bereikt. 

Er zijn verschillende onderdelen die invloed hebben op hoe hoog de biologische beschikbaarheid is:^2,3

• Hoe je een supplement inneemt (tablet, capsule, kauw- of zuigtablet);
• De wisselwerking met andere voedingsstoffen;
• Snelheid van maag-darmkanaal doorgang (afhankelijk van eventuele ziekte, fysieke activiteit, drugsgebruik en emotionele status);
• Hoe snel de lever nutriënten afbreekt.

Daarnaast zijn leeftijd en geslacht van degene die het supplement inneemt ook van belang. 

Biologische beschikbaarheid

Biologisch beschikbaar gaat dus over de mate waarin stoffen door de lichaamscellen opgenomen worden. We nemen vitamine B12 weer als voorbeeld. In veel reguliere supplementen gebruikt men het synthetische cyanocobalamine. Dit is een goedkope, veelgebruikte vitamine B12 vorm. Wanneer je deze vorm suppleert, moet je maag-darmstelsel deze eerst omzetten naar de biologisch beschikbare vorm: methylcobalamine (zie figuur 1). Hier zijn meerdere stappen voor nodig. Het nadeel is dat bij elke stap in het omzettingsproces een deel van de werkzaamheid verloren gaat. Hierdoor bereikt een verwaarloosbaar deel de lichaamscellen.  

_{Figuur 1: het omzetproces van een synthetische vorm ten opzichte van een actieve vorm.} 

In het kort: opname of de absorptie is dus de route die voeding of je supplement volgt door je maag-darmstelsel tot in de bloedcirculatie. Biologisch beschikbaar gaat vooral over de mate waarin lichaamscellen ook echt de stoffen opnemen. 

Wil je weten waar je op moet letten bij het kopen van supplementen? Lees ons blog Waar moet je op letten bij het kopen van supplementen?

Biologische beschikbaarheid vergroten

Biologisch beschikbaar is dus de mate waarin lichaamscellen de stoffen goed opnemen. Of je lichaam de stoffen opneemt, ligt voornamelijk aan de vorm waarin je het inneemt. Daarnaast kan een combinatie van verschillende stoffen elkaar versterken. Een goed voorbeeld hiervan is Resveratrol, een natuurlijke polyfenol en krachtige antioxidant. Antioxidanten beschermen onze cellen door zogenoemde vrije radicalen weg te vangen die schade kunnen toebrengen in ons lichaam. 

Wanneer men een supplement slikt met uitsluitend resveratrol, nemen de darmen het stofje op. Vervolgens vervoert het lichaam de resveratrol-deeltjes door de bloedbaan, op dit moment is het nutriënt dus opgenomen. Wanneer je resveratrol in het bloed meet, zie je hoge niveaus. Maar vergis je niet, het lichaam breekt de stof in snel tempo af waardoor het niet op de plaatsen van bestemming aankomt.³ Hierdoor komt weinig van de stof uiteindelijk terecht in onze cellen waar het naartoe moet. 

Bioperine voor een hogere biologische beschikbaarheid 

Daarom voegt men soms een nutriënt toe zodat de werkzame stof beter opneembaar is en daardoor beter biologisch beschikbaar. De toevoeging van Bioperine® (zwarte peper extract) zorgt voor een hoge biologische beschikbaarheid en verhoogt de effectiviteit van resveratrol. 

Conclusie: opname en biologische beschikbaarheid, een groot verschil

Opname en biologische beschikbaarheid lijken op het eerste gezicht veel op elkaar, maar zijn in essentie erg verschillend. Waar opname dus vooral gaat over het eerste gedeelte van de vertering tot en met de bloedbaan, gaat biologische beschikbaarheid verder. De stof willen we uiteindelijk in onze cellen hebben waar het werkzaam kan zijn. 

De opname van een supplement kan dus goed zijn waar we in de bloedbaan we hoge hoeveelheden van een bepaalde stof meten. Dit is alleen geen garantie van een hoge biologische beschikbaarheid. Blijf daarom altijd scherp op bepaalde termen en hun precieze betekenissen. 

Advies nodig over je supplementen?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur