Is koud douchen of een ijsbad nemen goed voor je?

De oude Grieken en Romeinen dompelden zich vroeger al graag in koud water. Tot aan de 18e eeuw was het heel normaal om met koud water te douchen. Door de komst van het warmwaterysteem hebben we ons comfort in een warme douche gevonden. Ook is ons leven tegenwoordig zo ingericht dat we goed beschermd zijn tegen kou.

Wat houdt koudetraining in

Koudetraining, ook bekend als cryotherapie, is een techniek waarbij het lichaam wordt blootgesteld aan koude temperaturen voor therapeutische doeleinden. Dit kan variëren van koud douchen, ijsbaden, koud water zwemmen, cryosauna's tot blootstelling aan koude lucht. De kou kan een schrikreactie veroorzaken, maar met behulp van een goede ademhaling voorkom je dat je in paniek raakt. Koudetraining is daarmee zowel een fysieke als mentale uitdaging.

In Nederland ligt de koude watertemperatuur rond de 10 tot 12 graden.¹ Bij een temperatuur van 16 graden zijn al positieve effecten van koudetraining te zien.² Door het toevoegen van ijsblokjes aan het koude water ligt de temperatuur van een ijsbad vaak rond de 4 graden. Als beginner is het beter om een ijsbad onder begeleiding te nemen.

Koud douchen: zo pak je het aan

Als je met koud douchen begint, is het beter om het rustig op te bouwen zodat je aan de kou went. Zo pak je dit het beste aan:

• Sluit je warme douche af met een koude straal, ook wel koud afdouchen genoemd. Hierbij kan je de douche eventueel elke keer iets kouder draaien.
• Richt de koude straal elke keer op een ander lichaamsdeel. Begin bij je benen, dan je armen, je rug, je schouders en je buik- en borststreek. Als deze lichaamsdelen gewend zijn aan de kou is je hoofd pas aan de beurt. Bepaalde gedeeltes van het lichaam zijn namelijk gevoeliger voor kou.
• Vervolgens rek je de tijd dat je onder de koude douche staat steeds iets verder op: van een paar seconden tot een paar minuten.

Luister hierbij goed naar je lichaam. Te lang onder de koude douche staan is niet aan te raden, omdat het lichaam dan meer moeite heeft om weer goed op te warmen.

Hoe je lichaam reageert op kou

Het lichaam streeft naar evenwicht, oftewel homeostase. Dit betekent dat het een kerntemperatuur van ongeveer 37 graden handhaaft. Kou veroorzaakt een stressprikkel die het lichaam uit balans brengt. Het sympathisch zenuwstelsel treedt in werking en het lichaam verkeert tijdelijk in een vecht-of-vluchtrespons:

1. Bloedvaten vernauwen waardoor de bloeddruk stijgt en het bloed richting je vitale organen stroomt.
2. De ademhaling en hartslag versnellen waardoor er meer zuurstof richting de spieren gaat.

Wanneer de lichaamstemperatuur weer op peil is, verwijden de bloedvaten weer en stroomt het bloed terug naar de spieren en weefsels. Het parasympathische zenuwstelsel wordt vervolgens actief, waardoor het lichaam tot rust komt en herstelt.

Koud douchen voordelen

Je vraagt je waarschijnlijk af: waar is koud douchen goed voor? De heilzame werking van koude training is al in vele onderzoeken naar voren gekomen, met name bij intense en langdurige blootstelling aan koude temperaturen zoals bij ijsbaden en koud water zwemmen. We bespreken 6 mogelijke gezondheidsvoordelen van kou.

1. Ondersteuning voor je immuunsysteem

Er is enig bewijs dat regelmatige blootstelling aan kou de aanmaak van witte bloedcellen bevordert die het lichaam ondersteunen in de bescherming tegen ongewenste indringers.^1,2

2. Verlicht pijn

Bij pijn en zwelling grijpen we vaak naar een zak ijs om op de aangedane plek te leggen. Niet gek, want door kou neemt de zwelling af en vermindert de pijn. Kou zorgt er namelijk voor dat de bloedvaten vernauwen waardoor er minder bloed naar het aangedane gebied stroomt.

Daarnaast zorgt kou ervoor dat de pijnsignalen die de zenuwen sturen, langzamer de hersenen bereiken. Bovendien zorgt het voor de aanmaak van het gelukshormoon endorfine, die bekend staat om haar pijnverzachtende werking.³

3. Biedt bescherming tegen veroudering

Kou speelt een rol in de aanmaak van allerlei antioxidanten in het lichaam.⁴ Antioxidanten zijn stoffen die het lichaam beschermen tegen oxidatieve schade door vrije radicalen. Aangenomen wordt dat oxidatieve schade een rol speelt in het verouderingsproces van het lichaam en de hersenen.⁵

4. Ondersteunt bij het afvallen

Blootstelling aan kou kan de stofwisseling bevorderen en vetverlies stimuleren. Dit komt doordat ons lichaam bij kou bruin vet aanmaakt.⁶ Dit type vet genereert warmte door het verbranden van glucose en vetten om de lichaamstemperatuur op peil te brengen. Hierdoor verbrand je extra calorieën en kun je dus met koud douchen afvallen. Bovendien verbetert kou de regulering van de bloedsuikerspiegel wat gunstig is voor gewichtsverlies.⁷

5. Goed voor je gemoedstoestand

Bij kou sturen de zenuwuiteinden in je huid vele elektrische impulsen naar je brein. Ook komen allerlei stoffen vrij zoals endorfine en (nor)adrenaline. Hiervan wordt gedacht dat dit een positieve invloed heeft op je gemoedstoestand.⁸

6. Sneller herstel

Koud douchen na sporten kan een aantal voordelen hebben zoals het verminderen van spierpijn en stijfheid en het bespoedigen van spierherstel.⁹ Veel professionele sporters zoals tennissers nemen dan ook een ijsbad na een wedstrijd.

Hoewel dit positieve geluiden zijn, is er meer en beter onderzoek nodig met grotere groepen deelnemers om deze uitkomsten te bevestigen. Bovendien is het nog onduidelijk of de voordelen ook te behalen zijn met regelmatig koud douchen.

Koud douchen nadelen

Koud douchen of een ijsbad kan gevaarlijk zijn voor mensen met gezondheidsproblemen. Het wordt ook afgeraden voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen. Als je twijfelt of koudetraining geschikt is voor jou, raadpleeg dan een arts.

Bovendien kan langdurige blootstelling aan kou leiden tot onderkoeling. Bouw de koudetraining daarom altijd rustig op en zoek begeleiding als je onervaren bent.

Er zijn ook bepaalde momenten waarop koudetraining wellicht niet ideaal is, namelijk:

• Tijdens een hittegolf: bij extreme temperaturen probeert je lichaam zichzelf af te koelen door te zweten. Koudetraining daarentegen behoudt juist de warmte, wat kan leiden tot oververhitting. Een lauwwarme douche op een hete zomerdag is daarom eerder het advies.
• In de avond: koud douchen zorgt voor de aanmaak van cortisol, waardoor je mentaal alerter en scherper bent. Een cortisolpiek in de avond verstoort je slaap en dat is niet wenselijk. Een warme douche, één tot twee uur voordat je gaat slapen, kan ervoor zorgen dat je sneller in slaap valt.¹⁰
• Bij stress: terwijl sommige mensen ontspanning vinden in koud douchen, ervaren anderen het als onaangenaam. Als je al gestrest bent, kan het activeren van het sympathische zenuwstelsel de stressrespons versterken en nog meer uit balans brengen.
• Als je ziek bent: tijdens een griepje heeft je lichaam het al zwaar genoeg om te herstellen. Koudetraining kan extra stress op het lichaam leggen en het genezingsproces vertragen. Het is beter om je lichaam rust en warmte te geven.
• Rondom je menstruatie: sommige vrouwen kunnen het wellicht als verlichtend of verfrissend ervaren, terwijl anderen het als oncomfortabel of pijnlijk beschouwen. Het is belangrijk om naar je lichaam te luisteren en te doen wat voor jou het beste is

Tot slot

Koud douchen of een ijsbad nemen kan een uitdaging zijn, maar het is ook een geweldige manier om je lichaam te versterken en je geest te verhelderen. Ben jij bereid om de kou te trotseren en te profiteren van de voordelen? De enige manier om de kracht van kou te ontdekken, is door het zelf te ervaren.

Advies nodig over koudetraining?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur