Testosteron tekort: wat zijn de gevolgen?

Wat is testosteron?

Testosteron is het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon en is essentieel voor de spiermassa, botsterkte, haargroei en seksuele functie. Testosteron wordt bij mannen voornamelijk door de testikels geproduceerd.

Testosteron zorgt voor de ontwikkeling van de primaire en secundaire geslachtskenmerken bij mannen. Daarnaast speelt testosteron een rol bij:^1,2

• Spieromvang en -kracht
• Botgroei en -sterkte
• Spermaproductie
• Seksuele functie
• Vetverdeling in het lichaam
• Gemoedstoestand
• Energieniveau
• Productie van rode bloedcellen

De testosteronproductie bij mannen hangt grotendeels samen met de leeftijd. Tijdens de puberteit neemt de aanmaak sterk toe en bereikt het zijn hoogtepunt. Vanaf het 30e levensjaar daalt de productie geleidelijk, met een afname van 0,4–2% per jaar.³

Testosteron tekort

Ongeveer 30% van de mannen tussen de 40 en 79 jaar heeft last van een testosterontekort.²

Een lage testosteronwaarde kan verschillende oorzaken hebben. Soms produceren de testikels onvoldoende testosteron, terwijl in andere gevallen de hersenen te weinig luteïniserend hormoon (LH) aanmaken, dat normaal gesproken de testikels aanzet tot testosteronproductie. Bij mannen wordt een testosteronwaarde tussen 270 en 1070 nanogram per deciliter (ng/dL) in de vroege ochtend als normaal beschouwd.⁴ Een waarde lager dan 270 ng/dL wordt doorgaans als te laag gezien, hoewel dit afhankelijk kan zijn van de leeftijd.³

Oorzaken lage testosteron waarde

Hoewel testosteron dus op natuurlijke wijze afneemt met de leeftijd, kunnen andere factoren ook bijdragen aan een verlaagd testosterongehalte:^1,5-7

• Een ongezond dieet
• Inactieve leefstijl
• Overgewicht: vetcellen maken uit testosteron het vrouwelijke hormoon oestrogeen aan. Dit heeft een remmende werking op de aanmaak van testosteron.
• Overmatige alcoholconsumptie 
• (Langdurige) stress: het stresshormoon cortisol remt de productie van testosteron.
• Bepaalde medicijnen zoals opioïden, corticosteroïden en anabole steroïden
• Chronische ziekten zoals overgewicht en bloedarmoede

Testosteron tekort symptomen

Een laag testosteronniveau kan bij mannen verschillende symptomen veroorzaken, waaronder:²

• Verlies van spiermassa
• Verminderde energie
• Neerslachtigheid en stemmingswisselingen
• Concentratieproblemen
• Lager libido
• Verminderde baard- en haargroei
• Kleine of krimpende testikels
• Borstvorming

Lange termijn gevolgen

Op lange termijn kan een testosteron tekort bijdragen aan:^8,9

Verminderde vruchtbaarheid: testosteron is essentieel voor spermatogenese, het proces van spermaproductie. Een tekort kan resulteren in een verminderd aantal zaadcellen en een verminderde kwaliteit, wat een negatieve invloed kan hebben op de vruchtbaarheid.

Gewichtstoename: testosteron beïnvloedt de vetverdeling in het lichaam. Lage niveaus van het hormoon kunnen leiden tot meer lichaamsvet, met name rond de buik.

Verminderde botdichtheid: testosteron speelt een belangrijke rol in het behoud van stevige botten. Mannen met een laag testosteronniveau hebben een verhoogd risico op zwakke en broze botten.

Hart- en vaatgezondheid: er wordt nog volop onderzoek gedaan naar de relatie tussen testosteron en hartgezondheid. Sommige studies wijzen erop dat een laag testosteronniveau mogelijk samenhangt met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Hoe kun je een testosteron tekort voorkomen?

Een laag testosterongehalte kan samenhangen met voeding en leefstijl. Hier zijn manieren waarop je je lichaam kunt ondersteunen bij het aanmaken van voldoende testosteron:

1. Eet voldoende volwaardig en onbewerkte voeding

Voeding staat aan de basis van een gezonde hormoonproductie. Met name het binnenkrijgen van voldoende complete eiwitten en goede vetten is belangrijk om een gezond testosterongehalte te behouden.^10,11 Daarnaast kan te veel of te weinig eten je testosteronspiegel ook verstoren.¹⁰ Voeding rijk aan ongezonde vetten, zoals gefrituurde producten, kun je beter vermijden. Deze zijn in verband gebracht met een lagere testosteronspiegel.¹²

2. Verminder je stressniveau

Het stresshormoon cortisol onderdrukt de aanmaak van testosteron. Door stress te verlagen, kan het cortisolniveau dalen, wat een positieve invloed heeft op de testosteronproductie. Je kunt je stresslevel verlagen door bijvoorbeeld:

• Ademhalingsoefeningen
• Meditatie
• Wandelen in de natuur
• Huid op huid contact (knuffelen, massage)
• Yoga nidra

3. Let op je zink inname

Zink speelt een belangrijke rol speelt bij het behouden van een gezond testosterongehalte.¹³ Vooral oesters staan bekend om hun hoge hoeveelheid zink. Daarnaast kan je zink vinden in:

• Andere schaal- en schelpdieren
• Rood vlees en gevogelte
• Peulvruchten 
• Noten
• Zuivelproducten

4. Doe aan krachttraining

Lichamelijke activiteit, is een van de beste manieren om de testosteronspiegel te verhogen. Training van grote spiergroepen, zoals gewichtheffen en hoge-intensiteit intervaltraining (HIIT), is hierbij het meest effectief om de testosteronspiegel snel te laten stijgen.^14,15

5. Slaap minimaal 8 uur

Goede slaap is belangrijk voor de testosteronproductie. Korte nachten en slechte slaapkwaliteit worden geassocieerd met een lager testosterongehalte.^16,17 Dit komt doordat de aanmaak van testosteron vooral tijdens de slaap plaatsvindt. Streef naar minimaal 8 uur slaap per nacht.

6. Zorg voor voldoende vitamine D

Vitamine D is cruciaal voor de hormonale gezondheid, inclusief de productie van testosteron. Een tekort aan vitamine D wordt vaak gekoppeld aan lage testosteronniveaus.^18,19 Vitamine D krijg je binnen  via voeding en door blootstelling aan zonlicht. In de winter, wanneer er onvoldoende zonlicht is, is het extra belangrijk om voedingsmiddelen met vitamine D te consumeren, zoals:

• Vette vis
• Eieren
• Roomboter
• Vlees
• Champignons
• Levertraan

Tot slot

Testosteron speelt een essentiële rol in het mannelijk lichaam en is nodig voor een gezonde hormoonbalans. Een gezonde leefstijl met een gebalanceerd dieet, voldoende slaap, ontspanning en beweging helpt bij het behoud van een goede testosteronspiegel. Als je klachten ervaart, kan er een onderliggend probleem zijn, dus raadpleeg bij aanhoudende symptomen altijd een arts of specialist.