Kalium tekort: symptomen en oorzaken

Hoe kalium werkt

Kalium is een van de belangrijkste elektrolyten in het lichaam. Elektrolyten zijn kleine deeltjes die een elektrische lading dragen, ofwel positief of negatief.¹ Ze lossen op in lichaamsvloeistoffen en bevinden zich zowel binnen als buiten onze cellen. In het geval van kalium is de concentratie aanzienlijk hoger in de cellen dan in de bloedbaan.

Kalium en andere elektrolyten zoals magnesium, calcium en chloride zijn betrokken bij verschillende fysiologische processen. Hiervan is de belangrijkste misschien wel het verzenden van signalen via ons zenuwstelsel.² Onze nieren spelen een cruciale rol in het zorgvuldig reguleren van de elektrolytniveaus, die altijd binnen een nauw bereik worden gehouden. Dit is belangrijk aangezien zowel een te laag als een te hoog kaliumgehalte ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken.

Wat doet kalium?

Kalium is een essentieel mineraal met veel verschillende rollen in het lichaam. Het speelt een essentiële rol bij het bevorderen van een goede spierwerking, het behouden van gezonde zenuwfuncties en het reguleren van de vochtbalans.³ Bovendien is kalium nodig voor een gezonde spijsvertering, het handhaven van een optimaal energieniveau, het bevorderen van sterke botten en het reguleren van de pH-waarde (zuurtegraad) in het lichaam.⁴

Wanneer heb je een te lage kalium waarde?

Een kalium normaalwaarde voor volwassenen varieert tussen de 3,5 en 5,2 mmol/L. Een kalium waarde tussen de 3 en 3,5 mmol/L wordt beschouwd als een mild kalium tekort. Alles lager dan 3 mmol/L wordt gezien als een ernstig tekort.⁵ Een kalium waarde van minder dan 2,5 mmol/l kan potentieel levensbedreigend zijn. Wanneer je vermoedt dat je kalium te laag is dan is het belangrijk dat je dit middels een bloedtest laat nakijken.

Kalium tekort oorzaak

De meeste Nederlanders krijgen voldoende kalium binnen via hun voeding.⁶ Het is dus vrij ongebruikelijk om een tekort te krijgen via je dieet. Een kalium tekort komt meestal voor doordat het lichaam overmatig kalium verliest, bijvoorbeeld als gevolg van frequent braken of langdurige diarree. Ook gezondheidsproblemen en andere factoren veroorzaken een tekort. We zetten hieronder een aantal oorzaken op een rijtje:

• Langdurige diarree
• Frequent braken
• Bepaalde medicijnen zoals diuretica of laxeermiddelen^7,8
• Eetstoornis
• Ondervoeding
• Nieraandoeningen en nierproblemen
• Magnesium tekort
• Teveel zout binnenkrijgen
• Veel alcohol drinken
• Veel aan duursport doen
• Veel zoethout (zoals in drop) consumeren⁹
• Overmatig zweten

Kalium tekort symptomen

Symptomen van een kalium tekort variëren van mild tot ernstig en in sommige gevallen zelfs levensbedreigend zijn. Bij een licht tekort aan kalium zijn waarschijnlijk geen symptomen merkbaar. Bij een matig tekort kunnen symptomen optreden, zoals:^4,10

• Vermoeidheid en lusteloosheid
• Spierzwakte
• Moeizame ontlasting
• Hartkloppingen
• Verhoogde bloeddruk
• Concentratie- en geheugenproblemen
• Verminderde eetlust en spijsverteringsproblemen
• Slechte nachtrust
• Regelmatig of aanhoudende tintelingen en verdoofd gevoel in handen, armen, benen of voeten
• Hoger risico op problemen met de bloedsuikerspiegel
• Gewrichtspijn

Een ernstig kalium tekort kan – naast bovenstaande symptomen – zorgen voor:^5,10,11

• Ernstige spierzwakte tot zelfs verlamming of uitvalsverschijnselen
• Moeizame ademhaling
• Hoger risico op nierproblemen
• Hoge bloeddruk
• Duizeligheid of flauwte
• Misselijkheid en braken
• Abnormale hartritmes en hartproblemen
• Overmatig urineren
• Erge dorst
• Spierkramp en spasmen
• Verminderde botvorming doordat er meer calcium wordt uitgescheiden in de urine

Naast de eerder genoemde symptomen is een ander belangrijk probleem van een langdurig kaliumtekort dat het lichaam moeite heeft om zuren effectief te neutraliseren.^12,13 Dit is relevant omdat zuren ontstaan tijdens de vertering en opname van eiwitten, als gevolg van bepaalde medicijnen, gezondheidsproblemen en overgewicht. Groenten en fruit hebben een 'ontzurend' effect, terwijl bewerkte voedingsmiddelen, suiker, vlees, zuivel, koffie en de meeste granen juist verzurend zijn.

Kalium is een mineraal met een alkalische (basische) eigenschap, en een van zijn belangrijkste taken is het balanceren van zuren in het lichaam. Door dit te doen, helpt kalium het lichaam een gezonde pH-waarde te behouden. Een laag kalium gehalte kan leiden tot verzuring van het lichaam, wat op zijn beurt kan zorgen voor andere gezondheidsproblemen.

Kalium tekort aanvullen

De beste manier om een te laag kalium aan te vullen is door middel van voeding. Indien een onderliggend gezondheidsprobleem de oorzaak is van het kaliumtekort, is het essentieel om dit probleem aan te pakken om verdere tekorten te voorkomen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) kalium voor volwassenen is 3500 mg.

We vinden kalium in veel verschillende volwaardige voedingsmiddelen, zoals fruit, noten, groenten en vlees en zuivel van grasgevoerde dieren. Enkele kaliumrijke voedingsmiddelen:

1. Cacao én gedroogde abrikozen – 1500 mg per 100 gram
2. Pistachenoten – 1100 mg per 100 gram
3. Aardappel – 950 mg per gemiddelde aardappel
4. Avocado – 950 mg per avocado
5. Amandelen – 850 mg per 100 gram
6. Postelein – 800 mg per 100 gram
7. Pompoenpitten – 720 mg per 100 gram
8. Spinazie – 650 mg per 100 gram
9. Zoete aardappel – 475 mg per 100 gram
10. Pruimensap – 360 mg per 150 ml
11. Aardbeien – 240 mg per 100 gram
12. Bananen – 420 mg per banaan
13. Zalm – 340 mg per 100 gram
14. Sinaasappel – 250 mg per sinaasappel

Tot slot

Een kalium tekort kan vrij serieuze consequenties hebben. Gelukkig komt het relatief weinig voor  en is het risico op een tekort klein, zolang je gezond bent en een gezond voedingspatroon volgt. Indien je vermoedt dat je een te lage kalium waarde hebt, is het belangrijk om dit te laten controleren en ervoor te zorgen dat je je kalium inname verhoogt. Heb je behoefte aan een persoonlijk advies op dit vlak? Vraag dan een gratis advies op maat aan.